Ètò-Ẹ̀kọ́ ní Áfíríkà
Ìtàn-àkọ́ọ́lẹ̀ ti eto-ẹkọ ni Afirika pin si awọn akoko iṣaaju ati lẹhin- amunisin . Látì ìgbà ti wọn ti iṣafihan eto-ẹkọ iṣe deede si Afirika nipasẹ awọn alaṣẹ ilu Yuroopu, ẹkọ ile Afirika, ni pataki ni Iwọ-oorun ati Central Africa, jẹ ijuwe nipasẹ awọn ẹkọ ile Afirika ti aṣa mejeeji ati awọn eto ile-iwe ara Yuroopu. Ipo eto-ẹkọ ko ṣe afihan awọn ipa ti amunisin nikan, ó tun se afihan aisedeede ti o waye nipasẹ awọn rogbodiyan ologun ni ọpọlọpọ awọn agbegbe ni Afirika ati ibajẹ lati awọn rogbodiyan omoniyan bii iyàn, aini omi mimu, ati awọn ajakale arun bii iba ati Ebola, laarin awọn miiran. Botilẹjẹpe didara eto-ẹkọ ati opoiye ti awọn ile-iwe ti o ni ipese daradara ati awọn olukọ ti pọ si ni imurasilẹ lati ibẹrẹ ti akoko amunisin, ọpọlọpọ awọn aidogba tun wa ninu awọn eto ètò-ẹkọ ti o wa ti o da lori agbègbè, ipo eto-ọrọ̀, ati abo.
Akojọ awọn orilẹ-ede Afirika nipasẹ ipele ti imọwe àtúnṣe
Akọsilẹ yii pẹlu itumọ imọwe ati awọn iṣiro ipin ogorun UNESCO fun awọn olugbe ti o wa ni ọdun mẹ́dòògun ati ju bẹẹ lọ, lapapọ pẹ̀lú olugbe, awọn ọkunrin, ati awọn obinrin.
| Countries | Total population | Male | Female | Year |
|---|---|---|---|---|
| Algeria | 81.4% | 87.4% | 75.3% | 2018 |
| Angola | 71.1% | 82% | 60.7% | 2015 |
| Benin | 42.4% | 54% | 31.1% | 2018 |
| Botswana | 88.5% | 88% | 88.9% | 2015 |
| Burkina Faso | 39.3% | 49.2% | 31% | 2018 |
| Burundi | 68.4% | 76.3% | 61.2% | 2017 |
| Cabo Verde | 86.8% | 91.7% | 82% | 2015 |
| Cameroon | 77.1% | 82.6% | 71.6% | 2018 |
| Central African Republic | 37.4% | 49.5% | 25.8% | 2018 |
| Chad | 22.3% | 31.3% | 14% | 2016 |
| Comoros | 58.8% | 64.6% | 53% | 2018 |
| Democratic Republic of Congo | 77% | 88.5% | 66.5% | 2016 |
| Congo, Republic of Congo | 80.3% | 86.1% | 74.6% | 2018 |
| Cote d'Ivoire | 89.9% | 93.1% | 86.7% | 2019 |
| Egypt | 71.2% | 76.5% | 65.5% | 2017 |
| Equatorial Guinea | 95.3% | 97.4% | 93% | 2015 |
| Eritrea | 76.6% | 84.4% | 68.9% | 2018 |
| Eswatini | 88.4% | 88.3% | 88.5% | 2018 |
| Ethiopia | 51.8% | 57.2% | 44.4% | 2017 |
| Gabon | 84.7% | 85.9% | 83.4% | 2018 |
| Gambia | 50.8% | 61.8% | 41.6% | 2015 |
| Ghana | 79% | 83.5% | 74.5% | 2018 |
| Guinea | 39.6% | 54.4% | 27.7% | 2018 |
| Guinea-Bissau | 59.9% | 71.8% | 48.3% | 2015 |
| Kenya | 81.5% | 85% | 78.2% | 2018 |
| Lesotho | 79.4% | 70.1% | 88.3% | 2015 |
| Liberia | 48.3% | 62.7% | 34.1% | 2017 |
| Libya | 91% | 96.7% | 85.6% | 2015 |
| Madagascar | 76.7% | 78.4% | 75.1% | 2018 |
| Malawi | 62.1% | 69.8% | 55.2% | 2015 |
| Mali | 35.5% | 46.2% | 25.7% | 2018 |
| Mauritania | 53.5% | 63.7% | 43.4% | 2017 |
| Mauritius | 91.3% | 93.4% | 89.4% | 2018 |
| Morocco | 73.8% | 83.3% | 64.6% | 2018 |
| Mozambique | 60.7% | 72.6% | 50.3% | 2017 |
| Namibia | 91.5% | 91.6% | 91.4% | 2018 |
| Niger | 35.1% | 43.6% | 26.7% | 2018 |
| Nigeria | 62% | 71.3% | 52.7% | 2018 |
| Rwanda | 73.2% | 77.6% | 69.4% | 2018 |
| Sao Tome and Principe | 92.8% | 96.2% | 89.5% | 2018 |
| Senegal | 51.9% | 64.8% | 39.8% | 2017 |
| Seychelles | 95.9% | 95.4% | 96.4% | 2018 |
| Sierra Leone | 43.2% | 51.6% | 39.8% | 2018 |
| South Africa | 95% | 95.5% | 94.5% | 2019 |
| South Sudan | 34.5% | 40.3% | 28.9% | 2018 |
| Sudan | 60.7% | 65.4% | 56.1% | 2018 |
| Tanzania | 77.9% | 83.2% | 73.1% | 2015 |
| Togo | 66.5% | 80% | 55.1% | 2019 |
| Tunisia | 81.8% | 89.6% | 74.2% | 2015 |
| Uganda | 76.5% | 82.7% | 70.8% | 2018 |
| Zambia | 86.7% | 90.6% | 83.1% | 2018 |
| Zimbabwe | 86.5% | 88.5% | 84.6% | 2015 |
Ìtàn àtúnṣe
Ètò-Ẹkọ Ṣáájú ìgbà-Amunisin nílẹ̀ Afríkà àtúnṣe
Ṣáájú ìgbà-Amunisin nílẹ̀ Afríkà jẹ ti àkóójọ ẹgbẹ ẹya ati awọn ipinlẹ ti o bẹrẹ awọn iṣikiri ti o da lori awọn akoko, wiwa ilẹ̀ ọlọra, ati awọn ipo iṣelu. Nitorinaa, agbara di pínpín laarin awọn ipinlẹ pupọ ni iṣaaju-igba-amunisin-nile Áfríkà (ọpọlọpọ eniyan ni iru aṣẹ kan nitori iru agbara bẹẹ ko ni idojukọ ni eniyan kan pato tabi ile-ẹkọ kan). [1] Lọ́pọ̀ ìgbà, ẹ̀tọ́ tí ẹnì kan ní sí ilẹ̀ tí ó máa ń fún ẹni náà ní irú agbára kan nínú agbo ilé ẹni àti tàbí láàárín ẹ̀yà ẹni náà. [1] Awọn idile tún ní òmìnira ọrọ-aje tójẹ́wípé awọn ọmọ ẹgbẹ idile kọ̀kan le pèsè ounjẹ tiwọn, ibùgbé ati ààbò fún ara wọn. [2] Torí ìdí èyí, ko si iwulo fun síse eto-ẹkọ ni déédé ni awọn ilẹ̀ Afirika ṣaaju iṣaaju-ijọba amunísiìn, bi awọn ọmọ ẹgbẹ ti idile kọọkan ṣe kọ ise ọwọ́, síse ojúse wọn fún ìdílé ti ó juwọ́n lọ.
Ètò-èkọ́ ni ọpọlọpọ awọn Afirika ṣáájú ìgbà-Amunisin nílẹ̀ wa ni irisi ikẹkọ, eyiti o jẹ ọna ti eto-ẹkọ alaye, nibiti awọn ọmọde ati tabi awọn ọmọ ẹgbẹ ti idile kọọkan kọ ẹkọ pupọ julọ lati ọdọ awọn ọmọ ẹgbẹ agbalagba ti idile wọn, ati agbegbe. [3] Ni ọpọlọpọ igbà, ọmọ ile kọọkan kọ ẹkọ ju ọkan lọ ni àfikún si kikọ awọn iye, awujọpọ, ati awọn ilana ti agbegbe/ẹya/ìdílé. [3] Diẹ ninu awọn ọgbọn ti o wọpọ ti awọn eniyan ni Afirika nígbà na ni lati kọ ni, ijó, iṣẹ-ogbin, ṣiṣe ọti-waini, àsè (pupọ julọ laarin awọn obinrin), ati ni ọ̀pọ̀ ìgbà miiran awọn eniyan ti a yan lati kọ ẹkọ bi a ṣe le ṣe adaṣe oogun egboigi, bi a ṣe le gbẹ́ ijoko, aga, ati awon afigi se miiran. [4]
Ìtàn sísọ tún ko ipa pataki ninu eto ẹkọ lakoko iṣaaju-amunisin Afirika. [5] Awọn obi, awọn ọmọ ẹgbẹ agba miiran lo itan-ọrọ ẹnu lati kọ awọn ọmọde nipa itan-akọọlẹ, awọn ilana ati awọn iyì ilẹ̀ wọn, ilé ati agbègbè. [5] Awọn ọmọde maa n pejọ ni ayika oniitan ti o sọ awọn itan, nigbagbogbo, ni lilo àwọ̀n-ara ẹni lati sọ awọn itan ti o ṣe ìwúrí fun ibamu, ìgbọ́ràn ati awọn oye gẹgẹbi ifarada, iduroṣinṣin, ati awọn iye iwa miiran ti o ṣe pataki fun awọn ifowosowopo ni agbegbe. [5]
Awọn ayẹyẹ ati awọn aṣa ni ọpọlọpọ awọn ọ̀nà ni a tun lo lati kọ awọn ọmọ ẹgbẹ ti idile tabi agbegbe nipa itan-akọọlẹ agbegbe tabi ipinlẹ wọn. [5] [4] Awọn orò je ọnà pataki lati kọ awọn ọdọ nipa awọn ojuse ati awọn ireti gẹ́gẹ́ bi ọ̀dọ́ bi àpẹẹrẹ kikọ awọn obirin bi a ṣe le ṣe ounjẹ ati abojuto ile ati kikọ awọn ọkunrin bi a ṣe le ṣe ọdẹ, oko, ṣiṣe iboju, ati bẹbẹ lọ [4] Apeere oro ti a lo lati kọ awọn ọdọbirin nipa iṣe obinrin ni Dipo . [6] A lo orò yii lati kọ awọn ọmọ́dèbìrin, nigbagbogbo, awọn ọdọ nipa asè, ìyá, ati awọn ọgbọn to wulo ni pataki fun obinrin ṣaaju ki wọn to fẹ ọkọ.[6]
Awọn ipilẹṣẹ ẹkọ́ ile Afirika jẹ́ wíwárí ni Egipti ni Ariwa Afirika . Ọkan ninu awọn alabọde irọrun akọkọ fun idaduro alaye deede, ni a lo lati ṣe agbekalẹ awọn eto fun kikọ ati idagbasoke awọn imọran tuntun. [7] [8] Kódà ọkan ninu awọn ọna akọkọ ti ẹkọ giga ni Afirika ni Ile-iwe ni Iwe Mimọ ti a kọ́ sí Etiopia ati Al-Azhar ti o wa ni Egipti. Awọn ile-iwe wọnyi di awọn ile-iṣẹ aṣa ati ẹkọ bi ọpọlọpọ eniyan ṣe rin irin-ajo lati gbogbo lágbàlá aye fun imọ ati itọnisọna..Saaju ki o to kan si awọn aṣa ita, awọn ọmọ Afirika ti ni idagbasoke awọn ọ̀pọ̀lọpọ̀ oye ati awọn irinṣẹ ẹkọ.
Akopọ ti Ẹkọ ni Ileto Nígbà Amúnisìn Nílẹ̀ Afirika àtúnṣe
Ibẹrẹ akoko amunisin ni ọrundun 19th ti samisi ibẹrẹ ipari fun ẹkọ ile Afirika ibile gẹgẹbi ọna akọkọ ti itọnisọna. Awọn ológun ti Ilu Yuroopu, awọn ojihin-iṣẹ-Ọlọrun, ati awọn alaigbagbọ gbogbo wa ni imurasilẹ ati setan lati yi awọn aṣa ti o wa tẹlẹ lati pade awọn iwulo ati awọn ifẹ tiwọn. Awọn alágbara ileto bii Spain, Portugal, Bẹljiọmu ati Faranse ṣe ijọba le Áfríkà lórí laisi fi ileto ẹkọ sí pò. Nitori idojukọ akọkọ ti ileto ni ikore awọn anfani lati awọn ọrọ-aje ti ileto ti iṣowo, iṣelọpọ irugbin owo, isediwon ti awọn ohun elo aise, awọn iṣẹ ṣiṣe alaala ti ara miiran ni pataki. Awọn ọrọ-aje wọnyi ko gbòòrò lati nilo awọn iṣẹ ti eto ọgbọn giga tabi iṣẹ diẹ sii, nitorinaa iṣẹ aladanla ti o nilo oye kekere bẹrẹ si gburọ́gọ́ si. Nitori iru awọn ipo bẹẹ, ibeere ko wa lati kọ ẹkọ tabi kọ awọn olugbe tií wọ́n ko lẹ́rú Ni àfikún, awọn alagbara amunisin ko fẹ lati funni ni eto-ẹkọ fun awọn ti wọn ṣe ijọba ayafi ti o ṣe anfani wọn. Boya awọn agbara amunisin ko wo idoko-owo ni ẹkọ ile Afirika gẹ́gẹ́ bi pípa owo wọle fun wọn tabi wọn kọ lati kọ awọn ọmọ Afirika ni ẹkọ lati yago fun eyikeyi awọn ariyanjiyan. Awọn ti o wa ni ipo aṣẹ ni iberu si iraye si eto-ẹkọ giga ni pataki. Awọn alagbara ileto nigbagbogbo rii ara wọn ni ariyanjiyan boya ki won fun awon ilẹ̀ Áfríkà ni ètò-ẹ̀kọ̀. Ni pataki, Igbimọ Ẹkọ Ilu Gẹẹsi ti Igbimọ Aladani ṣeduro fun ẹkọ iṣẹ-iṣe ati ikẹkọ dipo ọkan ti dojukọ ile-ẹkọ giga. Ikẹkọ iṣẹ-ṣiṣe gbagbe awọn isẹ́ bii imọ-ẹrọ, tabi awọn akọle ti o jọra. Lọ́pọ̀ ìgbà, ìdánilẹ́kọ̀ọ́ iṣẹ́ ọwọ́ ní òmìnira ẹ̀yà tó ga jù lọ tí ó tẹnu mọ́ ìdánilẹ́kọ̀ọ́ Áfíríkà fún àwọn ọgbọ́n tó bá wọn mu pẹ̀lú àìpé àwùjọ àti ọpọlọ wọn. Ni pataki, awọn ara ilu Belijiomu labẹ Leopold II fi ofin de iraye si eto-ẹkọ giga ni awọn ileto wọn, lakoko ti awọn agbara amunisin miiran fi sinu awọn idena ni awọn amayederun tabi iraye si bii ede didan ti ẹkọ si ede ti oluṣafihan, awọn opin lori awọn iwe-ẹkọ ikẹkọ, ati idaniloju pe eto-ẹkọ naa ṣe. ko afihan eyikeyi Afro-ẹya. Nipa bibeere pe ki awọn agbegbe ṣẹda awọn ile-iwe pẹlu iwe-ẹkọ ti o muna, awọn agbara ajeji ni anfani lati sọ ohun ti eniyan kọ, ṣatunṣe rẹ lati tẹsiwaju ero wọn. Eyi mu ìgbà ọ̀tun ati akoonu si eto-ẹkọ, ṣugbọn kọ imọ ti o gba lati eto ẹkọ tẹ́lẹ̀ dí akoko na. Pẹlu díndínkù ikiyesi agbegbe, ṣiṣe ni awọn ọgbọn ikẹkọ, ati ni pataki oye ti iṣaaju, awọn agbegbe Afirika bẹrẹ si dinku ni eto-ẹkọ ati aisiki. Awọn abala ti amunisin ati awọn ipa rudurudu rẹ lori ilana eto-ẹkọ jẹ eyiti o gbilẹ ni awọn orilẹ-ede Afirika ti o tun n gbiyanju lati sa fun awọn ipa ti imunisin loni.
Níbi iwadi ọdún 2021 kan, ṣàfihàn pé awọn ìletò eto ẹkọ le ti ni awọn ipa rere lori awọn ipele eto-ẹkọ ni Afirika, eyun lori iṣiro. Ilọsoke ti isiro ni Afirika ti n yara lati awọn ọdun 1830, ṣugbọn o mu iyara soke ni ipari ọ̀rúndún kokandinlogun ati awọn ọdun meji akọkọ ti ọrundun ogún. Eyi ṣe imọran pe ẹkọ ileto jẹ ipin ipinnu fun eto-ẹkọ to dara julọ. Ibasepo rere yii le ti wa nitori igbiyanju ile-iwe Yuroopu layi tan ètò-, ẹ̀kọ́ laarin awọn olugbe abinibi lati fi ẹtọ si agbara amunisin, nitori eyi ni iyara ti iṣeto awọn ile-iwe. Ni akoko kanna, ibeere fun eto-ẹkọ Ilu Yuroopu n dide nitori eto-aje ti ileto mu awọn aye okeere tuntun wa, eyiti awọn àgbẹ̀ Afirika dahun si. [9]
Laarin awọn ọdun 1950 ati 1990, awọn orilẹ-ede to wa ni Afirika gba òmìnira. Pẹlu ominira ti a gba pada, wọn bẹrẹ lati tun awọn ọna ẹkọ ti aṣa wọn kọ. Pẹlu ifowosowopo awọn ile-iṣẹ oluranlọwọ, awọn titari fun idagbasoke eto-ẹkọ Afirika ati kikọ olu-ilu eniyan jẹ gaba lori ibaraẹnisọrọ agbaye. Awọn ọdun 1960 ni a mọ si Ọdun Idagbasoke Akọkọ gégébí bi UN ti se wi. Awọn oluṣe imulo ṣe pataki eto-ẹkọ ile-ẹkọ giga ati ile-ẹkọ giga ṣaaju ṣeto awọn iwoye wọn fun eto-ẹkọ alakọbẹrẹ agbaye ni ayika 1980. Eyi ṣeto ipilẹṣẹ fun eto ẹkọ. Botilẹjẹpe awọn ọmọde ati awọn agbalagba le kọ ẹkọ lati ọdọ awọn idile ati agbegbe wọn, ori ti ẹni-kọọkan ti tun dagbasoke pe loni mejeeji n ṣe ọgbọn ati ṣẹda iyapa laarin awọn ẹgbẹ ati aṣa. Awọn eto ẹkọ ile Afirika ti ni idagbasoke ti o kan awọn ẹgbẹ mejeeji; eto imo HIV / AIDS, fun apẹẹrẹ, le kan awọn ọmọ ẹgbẹ ti nwọle si agbegbe ati pinpin imọ wọn. Botilẹjẹpe eyi jẹ taara, ọna oye, wọn tun gbiyanju lati kan gbogbo awọn ọmọ ẹgbẹ ti agbegbe, gbigba fun ẹda ti nini ati gbigba aṣa. [ ohun orin ]
Ìgbà tí awọn Faransé mú Áfríkà sìn àtúnṣe
Lilo eto-ẹkọ bi ohun elo ti imunisin jẹ ibigbogbo jakejado Ijọba Faranse . Hubert Lyautey, Olugbe akọkọ-Gbogbogbo ti Ilu Faranse Morocco, ṣeduro fun irọrun ti iṣakoso ati iṣẹgun nipasẹ ifowosowopo pẹlu awọn alamọdaju abinibi. Lati dẹrọ ibatan pẹlu kilaasi “bourgeois” ti awọn ọmọ Afirika francophone, awọn ile-ẹkọ eto yiyan ti ṣeto ni gbogbo Ijọba Faranse.
Kíkọ́ èdè Faranse ni awọn ile-ẹkọ giga ti Ilu Morocco, bi Ile-ẹkọ giga ti Fez, ni ipinnu lati se “igbelaruge idagbasoke eto-ọrọ aje ati ibamu iṣelu laisi isomọ tabi sisọ awọn ọmọ ile-iwe jẹ tabi mura wọn silẹ fun ile-iṣẹ iṣelu”. [10] Eto yii gba awọn alaṣẹ ileto laaye lati kọ kilasi kan ti awọn ara ilu Moroccan ti o le ṣe awọn ipa iṣakoso ati awọn iṣẹ. Ninu iwe rẹ, French Colonial Education and the Making of the Francophone African Bourgeoisie, Program Chair of Africana Studies at Washington and Lee University, Mohamed Kamara kọpé, "Fun awọn iru awujo ti awọn amúnisìn ní lọ́kàn, o gbọdọ ṣẹda ki o si tọ̀ gbajumo ti yoo ṣe iranlọwọ fun bi o ti ṣee ṣe ni iṣakoso ati ilokulo ti awọn agbegbe nla rẹ ti okeokun”. [11]
Ni awọn yara ikawe, awọn ọmọ ile-iwe ni a fun ni iwe-ẹkọ ti a ti pinnu tẹlẹ. Ibi-afẹde ipilẹ ni láti pese adaṣe yara ikawe yii ni lati pese yiyan alaye ti o lopin nikan fun awọn ọmọ ile-iwe, fifi ala diẹ silẹ fun ibeere tabi ironu to ṣe pataki. Awọn ẹbí níwọ̀nba ni won gba lati jẹ ki wọ́n ran awon ọmọ wọn lọ sílé we , eyiti o níbaamu pẹlu ibi-afẹde ipilẹ ti ṣiṣẹda kilasi iyasọtọ ti awọn ara ilu abinibi Morocco, ti yoo ṣiṣẹ bi iru ibatan laarin awọn oṣiṣẹ ijọba amunisin funfun ati aráàlú. [10]
Áfríkà ti amunisin-Gẹ̀ẹ́sì àtúnṣe
Ètò-Ẹkọ ni Ile-igbimọ Ilu Gẹẹsi jẹ afihan nipasẹ awọn ipele akọkọ mẹta. Àkọ́kọ́ nínú ìwọ̀nyí jẹ́ láti òpin ọ̀rúndún kọkàndínlógún títí di ìgbà tí Ogun Àgbáyé Kìíní bẹ́ sílẹ̀, lẹ́yìn náà ni Àkókò ìjà-ara, àti níkẹyìn, ìparí Ogun Àgbáyé Kejì títí di òmìnira .
Lati opin Ọrundun kokandinlogun titi di Ogun Agbaye akọkọ, ẹkọ ileto ti Ilu Gẹẹsi ni Afirika jẹ eyiti o ṣe pataki nipasẹ awọn ojihinrere ni awọn ile-iwe apinfunni. Botilẹjẹpe awọn ile-iwe wọnyi jẹ ipilẹ pẹlu ero ẹsin, wọn ko ipa pataki ninu ẹrọ amunisin ni kutukutu. Gẹgẹ bi ni Ile-igbimọ Faranse , awọn olutẹtisi Ilu Gẹẹsi wa awọn ọmọ abinibi ti o sọ Gẹẹsi ti o le ṣiṣẹ bi 'ibaraẹnisọrọ' laarin wọn ati awọn olugbe abinibi, àmọ́n eyi ni o ṣe pupọ diẹ sii lati inu iwuri eto-aje ju ti iṣelu lọ. [12] Bí àwọn ará Áfíríkà tí ń sọ èdè Gẹ̀ẹ́sì ṣe ń pọ̀ sí i, àwọn ilé ẹ̀kọ́ míṣọ́nnárì pèsè ìdánilẹ́kọ̀ọ́ ní ọ̀nà ìkọ́nilẹ́kọ̀ọ́ Bíbélì. Bi akoko ti n lọ, awọn oniṣẹ ile-iṣẹ Ilu Gẹẹsi bẹrẹ si kerora nipa aini oṣiṣẹ tó dántọ́, tòrínà, Ijọba Gẹẹsi pese awọn ile-iwe apinfunni pẹlu awọn ẹbun fun ikẹkọ iṣẹ-ṣiṣe awọn ọmọ Afirika ni ọpọlọpọ awọn iṣowo pataki si awọn akitiyan ile-iṣẹ Gẹẹsi.
Ẹkọ ileto ti Ilu Gẹẹsi ni Afirika lakoko Akoko ìjà-, ìlú kana le jẹ ijuwe nipasẹ titari fun iṣọkan, laibikita awọn alaṣẹ amunisin ti n ṣafihan imọ-jinlẹ wọn ti awọn iyatọ olokiki laarin awọn agbegbe oriṣiriṣi ti Ijọba naa. Pataki si eyi, bakannaa, ni idanimọ agbaye ti orilẹ-ede gẹgẹbi ẹtọ ipilẹ eniyan labẹ Majẹmu ti Ajumọṣe Awọn Orilẹ-ede . Awọn ileto ni, gẹgẹ bi Ajumọṣe Awọn Orilẹ-ede ti ṣalaye, lati gba ominira nikẹhin, pẹlu awọn agbara Yuroopu ti a fi le wọn lọwọ gẹgẹbi awọn iriju ti “ọlaju” fun awọn ileto wọn. Awọn ileto nikan ni lati gba ominira laaye ni kete ti wọn ba le ṣafihan agbara wọn fun iṣakoso ara-ẹni. Ni Gomina Gbogbogbo ti Nigeria tẹlẹ (1914–1919), Lord Lugard's, 1922 iwe, The Dual Mandate in British Tropical Africa kowe,
Ni ibamu pẹlu eyi, ni ọdun 1923 Ijọba Gẹẹsi ṣe agbekalẹ Igbimọ Advisory lori Ẹkọ ni Ilu Tropical Ilu Gẹẹsi (pẹlu ọrọ 'Tropical' ti a yọkuro lati mu aṣẹ rẹ pọ si). Pẹlu idasile rẹ, fun igba akọkọ, aṣẹ amunisin yoo jẹ iṣakoso iṣọkan awọn ibi-afẹde eto-ẹkọ rẹ kọja gbogbo awọn ileto Ilu Gẹẹsi. Awọn eto bẹrẹ labẹ igbimọ tuntun ni ifọkansi lati jijẹ “itọju ara-ẹni” ti awọn ọrọ-aje abule ati pese awọn iwuri agbegbe lati koju ọkọ ofurufu si awọn ilu nla. Awọn iṣe eto-ẹkọ labẹ CEBA ni o di mimọ bi 'ti a ṣe deede', bi a ti n wa lati ṣatunṣe eto-ẹkọ iwọ-oorun si oye European ti ode oni ti 'Ọkan Afirika' gẹgẹbi iyatọ ti o yatọ; eto-ẹkọ nigbagbogbo ni a nṣakoso nipasẹ awọn ipo agbegbe ati awọn iṣe, ni gbogbo igba ti nkọ ẹkọ eto-ẹkọ iwọ-oorun. Ninu akọọlẹ rẹ Ẹkọ Ileto Ilu Gẹẹsi ni Afirika: Eto imulo ati Iṣewa ni akoko ti Igbẹkẹle, Aaron Windel ti Ile-ẹkọ giga Bowdoin ṣe apejuwe rẹ gẹgẹbi,
Pupọ julọ awọn oṣiṣẹ ijọba Gẹẹsi (pẹlu Lugard) gbagbọ pe igbẹkẹle yoo tẹsiwaju fun ọpọlọpọ awọn iran ti mbọ, ati pe awọn ibi-afẹde ti 'ọlaju' awọn olugbe abinibi bẹrẹ si ni iṣaaju. Itoju awọn amúnìsin tẹsiwaju nipasẹ ẹya, ati awọn aláwọ̀ funfun ni itọju alafẹ nigbagbogbo ni pinpin ilẹ ati awọn aye fun awọn iṣẹ, laarin awọn anfani miiran.
Ètò-ẹ̀kọ́ ni Ilẹ̀ Áfríkà leyin ijọba Amúnìsin àtúnṣe
Ni ọdun 2000, Ajo Agbaye gba Awọn ibi-afẹde Idagbasoke Ẹgbẹrun Ọdun, eto awọn ibi-afẹde idagbasoke fun ọdun 2015, sii ni pataki, “lati rii daju pe ti o ba di ọdún 2015, awọn ọmọde nibi gbogbo, awọn ọmọkunrin ati awọn ọmọbirin yoo ni anfani lati pari ikẹkọ kikun ti ile-iwe alakọbẹrẹ ." Ni ọdun na kanna, Apejọ Ẹkọ Agbaye pade ni Dakar, Senegal, o si gba Ilana Dakar fun Iṣe ti n ṣe idaniloju ifaramo lati ṣaṣeyọri Ẹkọ fun Gbogbo nipasẹ ọdun 2015.
Ni akoko na, ni ibamu si UNESCO, ọgọ̀tadinmẹ́ta(57%) awọn ọmọde Afirika ni ó forukọsilẹ ni awọn ile-iwe alakobere, iwadi fihan wipe iforukọsilẹ yi ni o kere julọ sí eyikeyi agbegbe na. Èsìn naa tun ṣe afihan awọn aidogba anfaani fun ọmọbinrin ati ọkunrin: ni fẹ̀rẹ̀ gbogbo awọn orilẹ-ede iforukọsilẹ ti awọn ọmọkunrin ti kọja ti awọn ọmọbirin. Sùgbọ́n,, ni diẹ ninu awọn orilẹ-ede, eto-ẹkọ lágbára. Ni Zimbabwe, imọwe ti de 92%.
Awọn igbesẹ bii pipa sisan owo ile-iwe rẹ́, awọn idoko-owo sí awọn amayederun ikẹkọ ati awọn nnkan èlò ati awọn ounjẹ ile-iwe lati Eto Ounje Agbaye ṣe iranlọwọ lati mu iforukọsilẹ soke nipasẹ ni ẹgbẹ̀- miliọnu. Sibẹsibẹ pelu ilọsiwaju pataki ti ọpọlọpọ awọn orilẹ-ede, agbaye kuna lati pade ibi-afẹde rẹ ti Ẹkọ Alakọbẹrẹ Agbaye (UPE). Ni iha isale asale Sahara ni 2013, nikan nipa 79% ti awọn ọmọde ti o wa ni ile-iwe alakọbẹrẹ ti forukọsilẹ ni ile-iwe. Awọn ọmọde miliọnu 59 ti ọjọ-ori ile-iwe alakọbẹrẹ ko si ile-iwe, ati iforukọsilẹ awọn ọmọbirin tẹsiwaju lati lọ sẹhin ti awọn ọmọkunrin. Iyatọ laarin awọn akọ-abo jẹ apakan nitori awọn obinrin ti a yọkuro kuro ni ile-iwe fun oyún.
Awọn itọkasi àtúnṣe
- ↑ 1.0 1.1 Herbest, Jeffery (2000). "Power and Space in Pre-Colonial Africa". States and Power in Africa. Princeton University Press. pp. 35–57. ISBN 9780691164137. https://press.princeton.edu/titles/10355.html.
- ↑ Lord, Jack (Winter 2011). Child Labor in the Gold Coast: The Economics of Work, Education, and the Family in Late-Colonial African Childhoods, c. 1940-57. pp. 88–115.
- ↑ 3.0 3.1 Hymer, Stephen (1970). Economic Forms in Pre-Colonial Ghana. pp. 33–50.
- ↑ 4.0 4.1 4.2 Bentor, Eli (2019). Warrior Masking, Youth Culture, and Gender Roles: Masks and History in Aro Ikeji Festival. pp. 34–45.
- ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 Kaschula, Russell H (1999). "Imbongi And Griot: Toward A Comparative Analysis Of Oral Poetics In Southern And West Africa". Journal of African Cultural Studies 12: 55–76. doi:10.1080/13696819908717840.
- ↑ 6.0 6.1 Marijke, Steegstra (2005). Dipo and the politics of culture in Ghana. Accra Newtown, Ghana: Woeli Publication. ISBN 998862655X.
- ↑ Karel, Van Der Toorn (July–August 2018). "Egyptian Papyrus shed light on Jewish History". Biblical Archaeology Review 44 (4): 32–39, 66, 68. http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&db=jph&AN=IJP0000367774&site=eds-live&authtype=ip,guest&custid=s1226370&groupid=main&profile=eds.
- ↑ Hartnett, Koepfle, Dana, Lauren (Fall 2011). "Exploring the Rhind Papyrus". Ohio Journal of School Mathematics 64: 31–35, 5. http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&db=eue&AN=67302880&site=eds-live&authtype=ip,guest&custid=s1226370&groupid=main&profile=eds.
- ↑ Baten, Joerg; Cappelli, Gabriele (2021). "Numeracy development in Africa: new evidence from a long-term perspective (1730-1970)". Journal of Development Economics 150: 102630. doi:10.1016/j.jdeveco.2021.102630. ISSN 0304-3878.
- ↑ 10.0 10.1 Segalla, Spencer D. (2003-05-09). "Georges Hardy and Educational Ethnology in French Morocco, 1920-26". French Colonial History 4 (1): 171–190. doi:10.1353/fch.2003.0026. ISSN 1543-7787.
- ↑ Kamara, Mohamed (2005). "French Colonial Education and the Making of the Francophone African Bourgeoisie". Dalhousie French Studies 72: 105–114. ISSN 0711-8813.
- ↑ Windel, Aaron (2009). "British Colonial Education in Africa: Policy and Practice in the Era of Trusteeship". History Compass 7 (1): 1–21. doi:10.1111/j.1478-0542.2008.00560.x. ISSN 1478-0542.
Ita ìjápọ àtúnṣe
- AET Africa | Portal fun Ẹkọ Ogbin ati Ikẹkọ ni Afirika - Pese alaye lori eto-ẹkọ ogbin ni Afirika
- PROTA - Pese alaye lori isunmọ awọn ohun ọgbin iwulo 7,000 ti Tropical Africa ati lati pese iraye si pupọ si alaye nipasẹ Awọn aaye data wẹẹbu, Awọn iwe, CD-Rom ati Awọn Ọja Pataki.
- Africa - Education
- Portal fun ẹkọ ni Afirika Archived 2009-07-02 at the Wayback Machine.
- Ijọpọ Gusu ati Ila-oorun Afirika fun Abojuto Didara Ẹkọ (SACMEQ) Archived 2010-01-20 at the Wayback Machine.
- Igbẹkẹle Ẹkọ Awọn ọmọde Afirika
- African Sage Philosophy titẹsi ti jiroro lori philosophic sagacity nipa Gail M. Presbey
- Oju opo wẹẹbu Ẹkọ Afirika
- Ọdun mẹwa ti Imudara Ẹkọ giga ati Agbara Iwadi ni Afirika, Carnegie Corporation ti New York