Ẹ̀kó Ìjìnlẹ̀ nípa Ìfitónilétí: Ìyàtọ̀ láàrin àwọn àtúnyẹ̀wò

[[ÈKÓẸ̀KÓ ÌJÌNLÈÌJÌNLẸ̀ NÍPA ÌFITÓNILÉTÍ (INFORMATICS)]]

ÈkóẸ̀kó ìjìnlèìjìnlẹ̀ nípa ìfitónilétí n kókọ́ nípa ètò, ìsesíìṣesí àti ìbásepòìbáṣepọ̀ àwonàwọn ìlànà adánidá àti ìfi-ogbónọgbọ́n-se, tó n pamópamọ́, tó sì n seṣe ìyípàdà àti ìkójoìkójọ ìfitónilétí. Bákan náà, ní ó n sèdásẹ̀dá àwonàwọn ìpìnlèìpìnlẹ̀ ajeméròajẹmérò àti tíórì tiretirẹ. Láti ìgbà tí àwonàwọn èroẹ̀ro kòmpútàkọ̀mpútà, àwonàwọn aládáni àti àwonàwọn onílé-iséiṣé nlánlá tí n seṣe ìyípadà àwonàwọn abala àwùjoàwùjọ.

Ní odúnọdún 1957, Karl Steinbush tó jéjẹ́ orílèorílẹ̀-èdè Germany, tí ó sì tún jéjẹ́ onímòonímọ̀ ìjìnlèìjìnlẹ̀ nípa èroẹ̀rọ kòmpútàkọ̀mpútà (1917-2005) kokọ ìwé kan tí ó pè ní “Informatik: Automatisdie Informationsverarbeitung”) èyí tó túmòtúmọ̀ lédè GèésìGẹ̀ẹ́sì sí “Informatics: automatic information processing”) ohun ni a túmòtúmọ̀ ní èdè Yorùbá bí ÈkóẸ̀kó ìjìnlèìjìnlẹ̀ nípa ìfitónilétí: ìlànà ìlò ìfitónilétí tí kò yí padà. Ní òde-òní, “Informatik” ni wónwọ́n n lò dípo “Computerwissescraft” ni orílèorílẹ̀-èdè Germany èyí tó túmòtúmọ̀ sí (Computer Science) ní èdè GèésìGẹ̀ésì, tí ó sì túmòtúmọ̀ sí ìmòìmọ̀ ìjìnlèìjìnlẹ̀ nípa èròẹ̀rò kòmpútàkọ̀mpútà ni wónwọ́n ti sòròsọ̀rọ̀ nípa èkóèkọ́ ìjìnlèìjìnlẹ̀ nípa ìfitónilétí.

Bákan náà orísìírisìíoríṣìírisìí àwonàwọn onímòonímọ̀ ìjìnlè nípa èroẹ̀ro kòmpútàkọ̀mpútà láti àwonàwọn orilèorilẹ̀-èdè àgbáyé ni ó fún ÈkóẸ̀kó ìjìnlèìjìnlẹ̀ nípa ìfitónilétí ní oríkì tiwontiwọn pèlúpẹ̀lú. Fún àpeereàpẹẹrẹ oríkì èyí wá láti orílèorílẹ̀-èdè GèésìGẹ̀ẹ́sì nípa èkóẹ̀kọ́ ìjìnlèìjìnlẹ̀ nípa ìfitónilétí: ̣̣

Informatics is the discipline of science which investigates the structure and properties (not specific content) of scientific information, as well as the regularities of scientific information activity, its theory, history, methodology and organization. ̣

Èyí tó túmòtúmọ̀ sí:

ÈkóẸ̀kọ́ ìjìnlèìjìnlẹ̀ nípa ìfitónilétí jéjẹ́ èkaẹ̀ka kan lára ìmòìmọ̀ ìjìnlèìjìnlẹ̀ tí ó n wádìí nípa ètò àti àwon àkòónú ìmòìmọ̀ ìjìnlèìjìnlẹ̀ ìfitónilétí, pèlúpẹ̀lú àwonàwọn ìsedédéìṣedédé ìmòìmọ̀ ìjìnlèìjìnlẹ̀, tí órìọ́rì rèrẹ̀, ìtàn rèrẹ̀, ogbónogbọ́n-`ikóniikọ́ni àti ètò rèrẹ̀ pèlúpẹ̀lú.

OrísìírísiOríṣìíríṣi ni ó ti bá ìlò rèrẹ̀, ònàọ̀nà métamẹ́ta ni wónwọ́n ti túmòtúmọ̀ rèrẹ̀ sí. Ìkíní ni pé ìyípadà tó bá ìmò, ìjìnlèìjìnlẹ̀ ìfitónilétí ni wónwọ́n ti yoyọ kúròkúrọ̀, gégégẹ́gẹ́ bí ti èkóẹ̀kọ́ ìyìnléìyìnlẹ́ nípa ìfitónilétí tó jemójẹmọ́ ètò oroọrọ-ajé àti òfin ikejì ní, nígbà tí ó jéjẹ́ pé òpòọ̀pò nínú àwonàwọn ìfitónilétí yìí ni wónwọ́n ti n kó pamópamọ́ nílànà tòde-òní, ìdíyelé tí wá jejẹ pàtàkì sí èkóẹ̀kó ìjìnlèìjìnlẹ̀ nipa ìfitónilétí Ìkéta jéjẹ́ ìlò àti ìbánisòròìbánisọ̀rọ̀ nípa ìfitónilétí tí a rò pòpọ̀ láti lò fún ìwádìí, nígbà tí ó jé pé wónwọ́n ti gbà wónwọ́n gégégẹ́gẹ́ bí ohun tó seṣe pàtàkì sí ohun kóhun tó bá jéjẹ́ ìmòìmọ̀ ìjìnlèìjìnlẹ̀.

Fún ìdí èyí ní gbogbo àwonàwọn orílèorílẹ̀-èdè tí ó ti gòkè àgbà ní àgbáyé, wonwọn kò fowófọwọ́ yepereyẹpẹre mú èkóẹ̀kọ́ ìjìnlèìjìnlẹ̀ nípa ìfitónilétí àti gbogbo ohun tó so mómọ́ oọ ̣̣