Àwọn èdè Austronésíà: Ìyàtọ̀ láàrin àwọn àtúnyẹ̀wò

EbíẸbí àwonàwọn èdè kan nìyí tí èdè tí ó wà nínú rèrẹ̀ tó ogófàọgọ́fà. ÀwonÀwọn tí ó ń sosọ àwonàwọn èdè yìí tó àádórinàádọ́rin lé ní igba mílíònùmílíọ̀nù (270 million). WónWọ́n ń sosọ wónwọ́n láti Madagascar dé Eastern Island: WónWọ́n tún ń sosọ wónwọ́n láti Taiwan dé hawal títí dé New Zealand. WónWọ́n tún máa ń pe Austronesian yìí ní Malayo-Polynesian. Ó jéjẹ́ òkanọ̀kan nínú àwonàwọn ebíẹbí èdè tí ó tóbi jù.

Ohun tí kò jéjẹ́ kí àwonàwọn onímòonímọ̀ mòmọ̀ dájú sáká iye èdè tí ó wà nínú ebíẹbí yìí ni pé òpòọ̀pò ìgbà ni wonwọn kì í lè dá èdè mòmọ̀ yàtòyàtọ̀ sí èkaẹ̀ka-èdè. YàtòYàtọ̀ sí èyí, àwonàwọn èdè yìí ti ń wowọ inú ara. ÌyenÌyẹn ni pé enìẹnì kan lè máa so èdè A àti B papòpapọ̀ nítorí òwò tí ó ń jéjẹ́ kí àwonàwọn ènìyàn pàdé ara wonwọn.

Ìpín métamẹ́ta pàtàkì ni a máa ń sábì pín ebíẹbí yìí sí. ÀwonÀwọn ìpín métamẹ́ta náàs ni Western Austronesian, Eastern Austronesian àti Central Austronesian.

ÀwonÀwọn egbéẹgbẹ́ èdè tí ó wà nínú Western Austronesian tó èédégbètaẹ̀ẹ́dégbẹ̀ta. WónWọ́n ń bobọ wónwọ́n ní Madagascar, Malaysia, àwonàwọn Erékùsù Indonesia, Phillipines, Taiwan àti apá kan Vietnam àti Cambodia àti igun ìwòìwọ̀-oòrùn New Guinea. Ara wonwọn máà ni àwonàwọn èdè méjì Micronesia (tí wónwọ́n ń féfẹ́ chamorro àti Palauan).

ÀwonÀwọn tí ó wà nínú egbéẹgbẹ́ Eastern Austronesian náà tó èédégbètaẹ̀ẹ́dẹ́gbẹ̀ta èdè. WónWọ́n tún máa ń pe egbéẹgbẹ́ Eastern Austronesian ní oceanic. WónWọ́n ń sosọ wónwọ́n ní New Guinea, gbogbo àwonàwọn erékùsù bí egbèrúnẹgbẹ̀rún méwàá ní Melanesia, Micronesia àti Polynesia sùgbónṣùgbọ́n àwonàwọn tí ó ń sosọ wónwọ́n kò ju mílíònùmílíọ̀nù méjì àbòàbọ̀ lolọ (2.5million).

ÀwonÀwọn èdè tí ó wà nínú egbéẹgbẹ́ Central Austronesian jéjẹ́ àádójoàádọ́jọ (150). ÀwonÀwọn tí ó ń sosọ wónwọ́n jéjẹ́ mílíònùmílíọ̀nù mérinmẹ́rin àbòàbọ̀ ní ààrin gbùngbùn àwonàwọn erékùsù Indonesia.