Sadiiki: Ìyàtọ̀ láàrin àwọn àtúnyẹ̀wò

GégéGẹ́gẹ́ bí òròọ̀rọ̀ New man (1992:253) ó sóṣọ́ pe o to nnkannǹkan bi ogóje èdè Chadic gégégẹ́gẹ́ bí maapu seseṣeṣe àfihàn ó tanka èka méfamẹ́fa nínú ajúwe lati adagun odo Chad nibi tí orúkoorúkọ ìdílé ti sèsẹ̀ wa ti a siṣi ń sosọ ni apá kan nìjìríà, Chad Cameroon orílèorílẹ̀ èdè Arìngbùngbùn iléilẹ́ Áfíríkà olómìnira àti Niger. Èyí tí ó dára ju tí ó si tan káàkiri ti á ń soṣọ ní èdè Chadic tí a mo si Hausa, tí ó jejẹ pe ti á ba fi mìlonumìlọnu àwonàwọn tí wonwọn ń soṣọ èdè kejì ti a ba wo ìgbéléwònìgbéléwọ̀n náà a ó ri gégégẹ́gẹ́ bí èyí to tóbi jù nínú àwonàwọn adúláwòadúláwọ̀ to n soṣọ èdè náà tì ó sì je pé à yoyọ Arabiki kúrò ninú rè.

ÀwonÀwọn yòókù tí wonwọn ń sosọ èdè Chadic kò jú egbèrúnẹgbẹ̀rún kan nìgbà tó o jéjẹ́ pé àwonàwọn yòókù ko ju perete lolọ Newman(1977) wonwọn pin àwonàwọn Chadic si merinmẹrin

(1) Èdè Chadic ní wonwọn ń sosọ ni ìwòìwọ̀ Oorun Níjiria ti o sì pín siṣi ekaẹka méjì ìkan wa ní ìsòríìṣọ̀rí agbo merinmẹrin àwonàwọn wònyíwọ̀nyí ní Hausa (22,000), Bole (100), Angas (100) ati Ron(115) Nígbà ti òkanọ̀kan wà ní ìsòríìṣọ̀rí métamẹ́ta tí á siṣi se àfihàn rèrẹ̀ láti òdòọ̀dọ̀ Bade (250) àti Nalzlm (80), lati OwoỌwọ Warji (70) ati Boghom(50)

(2) Bio-Manchaca ni èdè tí wónwọ́n ń soṣọ ni agbègbè Àríwá Cameroon àti Àríwá ìlà Òòrùn Nígiria pelupẹlu Chad àwonàwọn ekaẹka metamẹta nígbà tí ìkan jejẹ mejomẹjọ, ti a si seṣe àfihàn rerẹ lati OwoỌwọ Tera (50) Bura (250), Kanwe (300), Lamang (40), Mafa 9138), Sukur (15), Daba (36) àti BaChama-Bata 300. ÀwonÀwọn méjì nínú èkaẹ̀ka méjì a le seṣe àfihàn wonwọn láti OwoỌwọ Buduma (59) ati Musgu (75) Ìpele KetaKẹta kun fún èdè eyoẹyọ kan Gudar (66)

(3) Èdè Chadic ní wonwọn ń soṣọ ní Chad Gusu àti diediẹ lára Cameroon àti àringbìngbìn ilé Áfíríkà olómìnira. Èdè náà ní èkaẹ̀ka méjì tí ó kún fún egbéẹgbẹ́ ìsòríìṣọ̀rí metamẹta metamẹta tí ó ni ekaẹka a seṣe àfihàn isupoiṣupọ lórísìírísílórísìíríṣí OwoỌwọ Kera *51) púpòpúpọ̀ nínú àwonàwọn èkaẹ̀ka wònyíwọ̀nyí a le seṣe àfihàn rerẹ lati OwoỌwọ Dangaleat (27) ati Mokulu (12), àti lowo Sokoro (5)

(4) Masa jejẹ èyí tí ó gba Ominra tí ó siṣi kún fún orísi, mésanmẹ́san láti ìwòìwọ̀ Òòrùn Gúsù Chad àti Àrìíwá Cameroon. Ní àfikún Masana (212) Musey 120 èyí tí ó sún mómọ́ ní Zumaya