Akátá: Ìyàtọ̀ láàrin àwọn àtúnyẹ̀wò

| synonyms_ref =<ref name = mammal/>

'''Akátá''' (''Acinonyx jubatus''; {{IPAc-en|ˈ|tʃ|iː|t|ə}}) jẹ́ ọ̀kan lára àwọn ẹbí ológbò tó tóbi jùlọ tí wọ́n sì pọ̀ lórílẹ̀ alààyè. [[Felidae|ológbò]] Ẹ̀yà ẹranko yí wópọ̀ jùlọ ní agbègbè Sàhárà [[North Africa|Àríwá ilẹ̀ Adúláwọ̀]],[[Southern Africa|Southern]], [[East Africa]], àti àwọn díẹ̀ lára ìletò ní orílẹ̀ -èdè [[Iran]]. Ẹranko yí fẹ́ràn láti máa gbé ní àwọn orílẹ̀ gbígba, níbí tí koríko pẹ́ṣẹ́pẹ́ṣẹ́ wà. <ref name="Smithsonian's National Zoo 2016">{{cite web | title=Cheetah | website=Smithsonian's National Zoo | date=2016-04-25 | url=https://nationalzoo.si.edu/animals/cheetah | access-date=2020-01-11}}</ref>

Akátá jẹ́ ẹranko tí ó ní àwọ̀ àmúlù-málà oríṣiríṣi bí awọ̀ Yẹ́lò, funfun, tí awọọ̀ dúdú ara rẹ̀ sì tó ẹgbẹ́ẹ̀rún méjì níye. Ẹranko yí kìí fi bẹ̀ẹ́ sanra, orí rẹ̀ kò tàbí ó sì rí roboto. Awọ̀ irun dúdú ni ó pààlà tí ó sì yí ojú rẹ̀ po. Àyà ẹranko yí fẹ̀ ó sì jìn sínú díẹ̀ ní ìwọ̀n {{convert|70|-|90|cm|in|abbr=on}} . Ó ga nílẹ̀, ẹsẹ̀ rẹ̀ sì tíínrín, Bákan náà ni ó ní ìrù aláwọ̀ kànákìní tí ó gùn níwọ̀n ẹsẹ̀ bàtà. Èyí tí ó bá tàbí jùlọ lò ma ń gbésìọ̀n tó {{convert|21|-|72|kg|abbr=on}}<ref name="Kruger Park Wildlife">{{cite web | title=Facts About Cheetahs | website=Kruger Park Wildlife | url=http://www.krugerpark.co.za/Kruger_National_Park_Wildlife-travel/kruger-park-wildlife-cheetahs.html | access-date=2020-01-11}}</ref>

Gẹ́gẹ́ bí a ti mọ̀ wípé ẹranko yí ni ó yára , tí ó mọ eré sá ju ohunkóhun lọ ní orí ilẹ̀. Ó lè sá iye kìlómítà Mẹ́rìnlélọ́gọ́ta láàrín wákàtí kan, àyà fún ìdinwọ̀n ọ̀nà jíjìn {{convert|64|km/h|mph|abbr=on}} lásìkò tí ó bá fẹ́ pẹran jẹ,ó sì lè sa ìwọ̀n {{convert|112|km/h|mph|abbr=on}} fún ọ̀nà tí kò jìn {{convert|100|m|ft|abbr=on}}. Látàrí ìjáfáfá rẹ̀ yí ni kò fi sí ẹranko tó ṣòro fun láti kọlù láì pa.<ref name="Cheetah Conservation Fund 2019">{{cite web | title=About Cheetahs • Cheetah Facts • Cheetah Conservation Fund • | website=Cheetah Conservation Fund | date=2019-03-01 | url=https://cheetah.org/learn/about-cheetahs/ | access-date=2020-01-11}}</ref>