Ọ̀lọ̀tà ti Ọ̀tà

Ọlọ́tà ti Ọ̀tà jẹ́ ọba aláṣẹ́ ti ìlú Ọ̀tà, ní Ìpínlẹ̀ Ògùn, ní orílẹ̀-èdè Nàìjíríà.

Ẹgbẹ́ ìbílẹ̀ ní OTTA bẹ̀rẹ̀ láti Ìfẹ́ Oòdayé tàbí ìgbà Ọ̀rúnmílà ní pàtàkì kí a sọ pé Ọ̀rúnmílà òjíṣẹ́ Ifá ńlá pàdé obìnrin kan tí ó ń jẹ́ Ọba IYARIGIMOKO OTAYO, tí a fún ní OLOTA ODO, OBA ARODEDEWOMI tí ó jẹ́ ìyá gangan fún OTA ninu ìtàn gẹ́gẹ́ bí a ti fi ìdí rẹ mulẹ ni ṣoki nipasẹ akọle  ODU-IFA IRET OLOTA (OWONRIN)  ati OSA MEJI (ODU ELEYE). Síbẹ̀síbẹ̀ àwọn àṣà yìí jẹ́ ìdí kìí ṣe ni OTA nìkan ṣùgbọ́n nípasẹ̀ ọ̀pọ̀lọpọ̀ àwọn ìtàn -àkọ́ọ́lé Yorùbá pàápàá pàtàkì àlùfáà Ifá (babaláwo ) láàrin OTA àti ní ita Ota ati diẹ ninu awọn ọjọgbọn ati awọn oniwadi tun ti fi idi kanna mulẹ.   Báyìí i IYARIGIMOKO ní OLOTA akoko (OBA) ninu ìtàn tí ó wà láti àkókò BC  ó kéré ju bí o ti fi idi rẹ̀ múlẹ̀ nínú àwọn àṣà Odù-Ifá tí a mẹ́nuba lókè .  O jẹ ATELE OLODE MERO, ERELU AFINJU OLOJA EKUN eyi ti a mo si OLOTA ELEGBEJE OJA and OLOTA OLOFIN ARAOYE, awon olori ibile akoko gege bi OLOTA merin ti o joba ni OTA laisi ojo kan pato, ati opolopo Oba ti o tun joba  leyin re (Olofin ARAOYE) ko si ojo ti a le so. .  Oriṣiriṣi Oba miiran wa ni OTA ti awọn orukọ ati ijọba wọn ti parẹ nipasẹ dòjé akoko, ati/tabi ko ṣee ṣe iranti nitori owusu akoko ṣugbọn diẹ ninu wọn ni a tun ranti.

ODELU FAGBA ti idile ti gbogbo eniyan mo si ni Olota ki Oba Osolo (OLOFIN) to wa bayii ti osolo funra re dari ki o to lkoriku.  ARUGBA -IFA, OLOFIN IFA obinrin alagbara ni ogbehin ODELU-FAGBBA.  ARUGBA IFA ni won bi ni OTA si opin orundun 13th.  Arugbaifa, an OTA AWORI woman took IFA ikin (IFA ELEKURO), to Oyo ILE the type Orunmila used during his life time which now every successive Alaafin of Oyo adopted as well as the Oyo mesi known till date.  Lẹhinna o fẹ Alaafin Oluaso (ni ayika 1300-1350) o si jẹ iya Alaafin ONIGBOGI, OLOFIN AREMITAN, oludasile ILE-OLUJI ati Prince Koyi, oludasile ADO-AWAYE ni ilẹ lbarapa.  Inconsequent of the above, gbogbo Alaafin ti Oyo ati awon agba Oyo ka Otta gege bi ile iya won.

ÒSOLO (OLOFIN IFE PRINCE) OLOFIN: the Osolo dynasty after the demise of OLOTA ODELU FAGBA.

Osolo (Omo Olofin Ogbodorigiefon of Oduduwa Dynasty) je omo oba ile-ife ti o lagbara pupo, o si mu ade ileke re wa taara lati Ile-Ife o si joba ni OTA gege bi OBA tipetipe Akinsewa.  Ni otitọ awọn Oba (Olotas) kan jọba ni Ọta lati ijọba Osolo tabi iran ṣaaju ki Akinsewa Ogbolu, ti o tun jẹ lati ijọba Osolo.  Ṣaaju dide ti Osolo ati Eleidi Atalabi (Eleidi Atala), OTTA ti n ṣe awọn 0bas (Awọn Ọba) ni itẹlera ṣugbọn kii ṣe .

Asayan Olota

Nigba ti Olota ti n joba ba ku, Igbimọ Ota ti Awọn Oloye gba ijabọ osise ti iku rẹ.  Awọn ilana isinku ni a ṣe, ati ṣiṣe fun oṣu mẹta.

Lẹhin opin akoko ọfọ oṣu mẹta, yiyan ati ilana fifi sori itẹ fun Olota tuntun bẹrẹ.  Awọn oludije wa lati ọkan ninu awọn ile-ijọba mẹta: Ikowogbe, Ijemo-Isolosi, ati Ileshi.  Awọn ile-iṣakoso ti wa ni yiyi ki olukuluku ni anfani lati ṣe agbejade Oba kan.  Awọn oludije ti a dabaa gbọdọ jẹ ọmọ ẹgbẹ ti ile iṣakoso ti akoko rẹ jẹ lati gbe awọn oludije ati akọ jade, botilẹjẹpe awọn imukuro le ṣee ṣe ti ko ba si awọn oludije ọkunrin ti o peye.  Idije naa le jẹ lile, ati nigba miiran awọn ọmọ ẹgbẹ ẹbi kọlu ara wọn.  Nigba miiran awọn ile-ẹjọ n kopa ninu yiyan awọn ariyanjiyan laarin ile iṣakoso kan.  Nígbẹ̀yìngbẹ́yín, ìdílé tí ń ṣàkóso pàdé tí wọ́n sì fi ẹyọ kan tàbí jù bẹ́ẹ̀ lọ àwọn olùdíje hàn sí ẹgbẹ́ kan ti Àwọn Aṣẹ̀dá Ọba.  Awon Oba mejila ni: Balogun ti Ota, Ajana ti Ijana Quarter, Onikotun of Otun Quarter, Onikosi ti Osi Quarter, the Akogun of Oruba Quarter, Seriki of Ota, the Ekerin of Ota, the Odota of Ota, the Lisa  of Ota, the Aro of Ota, and the Oluwo of Ota.  Awọn Ọba ṣe ipinnu ikẹhin ti tani yoo di Olota.

Ṣáájú kí ó tó fi Ọba tuntun kan, àwọn ọmọ ẹgbẹ́ àṣírí Oo ṣe ilana kan yika Ota lati ṣe awọn ilana fifi sori ẹrọ.  Láfikún sí i, àwọn ìjòyè mìíràn máa ń kó ipa pàtàkì nínú gbígbé Olota tuntun kan síi, bí Odota àti Aro tí wọ́n ń ṣe ètò ìgbékalẹ̀, àti Oluwo, tí wọ́n ń ṣe àwọn ààtò ìsìn ní àwọn ọjọ́ tí a ti yàn tẹ́lẹ̀ lẹ́yìn tí wọ́n bá dé adé olóta tuntun

Àtòjọ àwọn Ọlọ́tà ti ìlú Ọ̀tà

·       IYARIGIMOKO, OLOTA ODO, Oba Arodedewomi Mariwo tara ope giri giri, Oba loke, Oba lodo (the original founder of OTTA and first OLOTA in history)

·       ATELE OLODE MERO

·       Erelu AFINJU OLOJA Ekun (otherwise known as Olota ELEGBEJEOJA)

·       Olofin ARAOYE (Male)

·       Afundi Adelusi (Male)

·       Ookan Ajagbusi (male)

·       Iginla Jajabuekun (male)

·       Ojiku lwaoye

·       0ga Adeku

·       Alomorin Asoki

·       Ajijawole

·       Dada Olu-Asode

·       Ataata Asagbaramuda

·       Ikoti ija

·       0delu Fagba

·       Osolo (Olofin)

(AD 1320-1620): DOCUMENTED

·       IKORIKU

·       ORUNMOLU

·        AMORORO

·       KUMOLU (LANLEGE EKUN 1 AMORORO)

(AD 1621 TILL DATE): DOCUMENTED

·       AKINSENWA OGBOLU 1621 – 1680

·       OLUMORIN 1680 -1690

·       KUMUYI ATEPOJOYE 1696 - 1700

·       MOROLUGBE AJAGUNLA(OBA MORO)1701-1725

·       OLAGOROYE ELEWI  1768-1786

·       ADELU 1794-1821

·       OLUKORI ILUMOOKA 1821-1853

·       OYEDE AROLAGBADE 1 1853-1882

·       ISIYEMI (OTUTUBIOSUN) 1882-1901

·       OLUWOLE ADEWOLU 1902

·       AINA AKO 1902-1927

·       SALAMI OYELUSI (AROLAGBADE II) 1927-1947

·       TIMOTHY OLOYEDE FADINA (OLAGOROYE II) 1949-1954

·       TIMOTHY TALABI DADA (0JIKUTUJOYE I) 1954-1992

·       MOSHOOD ALANI OYEDE (AROLAGBADEIII) 1997-2016

·       ADEYEMI ABDULKABIR OBALANLEGE (OLOFIN APESIN OLODE, LANLEGE EKUN II, AROLE IGANMODE) 2018-TILL DATE

Àwọn ìtọ́kasí

1.     ^ P.C. Lloyd (1962). Yoruba Land Law. Oxford University Press. p. 225.

2.     ^ Jump up to:^{a b} Ruhollah Ajibola Salako (1999). Ota: The Biography of the Foremost Awori Town. Penink & Co. p. 15.

3.     ^ Jump up to:^{a b} Ruhollah Ajibola Salako (1999). Ota: The Biography of the Foremost Awori Town. Penink & Co. p. 16.

4.     ^ Jump up to:^{a b} "Lagos belongs to Awori, the Bini met them there — Akintoye". Punch Newspapers. 17 December 2017. Retrieved 28 January 2023.

5.     ^ Jump up to:^{a b} "History, the human anchor". The Guardian Nigeria. 11 May 2017. Retrieved 28 January 2023.

6.     ^ Jump up to:^{a b} Akintoye, Stephen Adebanji (1 January 2010). A History of the Yoruba People. Amalion Publishing. ISBN 978-2-35926-027-4.

7.     ^ "OUR ANCESTORS ARE With The OLOTA - IFA PRIEST". Retrieved 28 January 2023.

8.     ^ Jump up to:^{a b c} "Masquerading Politics". Indiana University Press. Retrieved 28 January 2023.

9.     ^ Jump up to:^{a b} "Irete Owonrin - UCLA Library Digital Collections". ucla.edu. Retrieved 28 January 2023.