Oliver Tambo
Oliver Reginald Kaizana Tambo (Ọjọ́ kẹtàdínlọ́gbọ́n Oṣù Kẹwàá Ọdún 1917 – Ọjọ́ kẹrìnlélógún Oṣù Kẹrin Ọdún 1993) jẹ́ olósèlú South Africa àtakò - elẹ́yàmẹyà àti ajàfitafita tí ó ṣiṣẹ́ bí Ààrẹ Ilé-ìgbìmọ̀ ti Orílẹ̀-èdè Áfíríkà(ANC) láti ọdún 1967 sí ọdún 1991.
Oliver Tambo | |
|---|---|
.jpg) Tambo in 1981 | |
| 10th President of the African National Congress | |
| In office 21 July 1967 – 7 July 1991 Acting until May 1985 | |
| Deputy | Nelson Mandela |
| Asíwájú | Albert Luthuli |
| Arọ́pò | Nelson Mandela |
| 3rd Deputy President of the African National Congress | |
| In office 1958–1985 | |
| Ààrẹ |
|
| Asíwájú | Nelson Mandela |
| Arọ́pò | Nelson Mandela |
| 10th Secretary-General of the African National Congress | |
| In office 1955–1958 | |
| Ààrẹ | Albert Luthuli |
| Asíwájú | Walter Sisulu |
| Arọ́pò | Duma Nokwe |
| National Chairperson of the African National Congress | |
| In office 7 July 1991 – 24 April 1993 | |
| Asíwájú | Position established |
| Arọ́pò | Thabo Mbeki |
| Àwọn àlàyé onítòhún | |
| Ọjọ́ìbí | Oliver Reginald Tambo 27 Oṣù Kẹ̀wá 1917 Nkantolo, South Africa |
| Aláìsí | 24 April 1993 (ọmọ ọdún 75) Johannesburg, South Africa |
| Resting place | Benoni, Gauteng |
| Ẹgbẹ́ olóṣèlú | African National Congress |
| Other political affiliations | Tripartite Alliance |
| (Àwọn) olólùfẹ́ | Adelaide Tshukudu (m. 1956) |
| Àwọn ọmọ | 4, including Thembi and Dali |
| Alma mater | University of Fort Hare |
| Occupation |
|
| Known for | Anti-apartheid activism |
| Awards | |
| Nickname(s) | OR Tambo |
Ìtàn Ìgbésí ayé
àtúnṣeIlé-ẹ̀kọ́ gíga
àtúnṣeOliver Tambo ni a bí ní ọjọ́ kẹtàdínlọ́gbọ́n Oṣù Kẹwàá Ọdún 1917 ní abúlé ti Nkantolo ní Bizana ; ihà Ìlà-Oòrùn Pondoland ní nǹkan tí ó ti di ìlà-oòrùn Cape báyìí. Abúlé tí wọ́n bí Tambo sí jẹ́ èyí tí ó kún fún àwọn àgbẹ̀. Bàbá rẹ̀, Mzimeni Tambo, jẹ́ ọmọkùnrin àgbẹ̀ àti olùrànlọ́wọ́ olùtajà ní ilé ìtajà oníṣòwò àdúgbò kan. Mzimeni ní ìyàwó mẹ́rin àti ọmọ mẹ́wàá, gbogbo wọn ló kàwé. Ìyá Oliver, iyawo kẹta Mzimeni, tí orúkọ rẹ̀ ń jẹ́ Julia.
Tambo parí ilé-ẹ̀kọ́ ní ọdún 1938 bí ọ̀kan lára àwọn akẹ́kọ̀ọ́ tí ó dára jùlọ . Lẹ́hìn èyí, Tambo di gbígbà sí Ilé-ẹ̀kọ́ gíga ti Fort Hare ṣùgbọ́n ní ọdún 1940, òun , pẹ̀lú ọ̀pọ̀lọpọ̀ àwọn mìíràn àti Nelson Mandela, di lílé kúrò nílé ẹ̀kọ́ fún kíkópa nínú ìdasẹ́sílẹ̀ akẹ́kọ̀ọ́. Ní ọdún 1942, Tambo padà sí ilé-ẹ̀kọ́ gíga rẹ̀ ti tẹ́lẹ̀ ní Johannesburg láti kọ́ ẹ̀kọ́ nípa sáyẹ́ǹsì àti ìmọ̀ ìsirò .
Àjùmọ̀se
àtúnṣeNí ọdún 1944, pẹ̀lú Nelson Mandela, àti Walter Sisulu, Tambo ṣe ìdásílẹ̀ ANC Youth League, pẹ̀lú Tambo tí ó di Akọ̀wé Orílẹ̀-èdè àkọ́kọ́ àti ọmọ ẹgbẹ́ ti Aláṣẹ ti Orílẹ̀-èdè ní ọdún 1948. Ẹgbẹ́ Àwọn Ọ̀dọ́ dámọ̀ràn ìyípadà nínú àwọn ọ̀nà ìkọ́nilẹ́kọ̀ọ́ ti ẹgbẹ́ aṣèpaláradá. Ní ìṣáájú, ANC ti wá láti tẹ̀síwájú àfojúsùn rẹ̀ nípasẹ̀ àwọn iṣẹ́ bíi àwọn ẹ̀bẹ̀ àti àwọn ìfihàn; Àjùmọ̀se Àwọn Ọ̀dọ rò pé àwọn iṣẹ́ wọ̀nyí kò tó láti ṣàṣeyọrí níbi àwọn àfojúsùn ẹgbẹ́ àti láti dábàá “Ètò Iṣẹ́" tiwọn. Ètò yìí ṣe agbòrò àwọn ọgbọ́n bíi ìyẹrafùn, Aìgbọràn aráàlú, ìkọlù, àti àìfọwọ́sowọ́pọ̀.
Ní ọdún 1955, Tambo di Akọ̀wé -Àgbà ti ANC lẹ́hìn tí ìjọba South Africa ti fi òfin de Sisulu labẹ Òfin ti Ìsèjọba Àjùmọ̀se . Ní ọdún 1958, ó di Igbá-kejì Alákòóso ANC àti ní ọdún 1959 ó di fífi òfin dè fún ọdún márùn-ún pẹ̀lú àṣẹ láti ọwọ́ ìjọba.[citation needed]</link>[ <span title="This claim needs references to reliable sources. (April 2019)">Ti o nilo itọkasi</span> ]
Ìgbèkùn lọ sí London
àtúnṣeNí ìdáhùn, Tambo di rírán lọ sí òkèèrè nípasẹ̀ ANC láti ṣe ìkójọ àtakò sí ẹlẹ́yàmẹ̀yà ní ọjọ́ kọkànlélógún Oṣù Kẹta ọdún 1960. [1] Ó gbé pẹ̀lú ìdílé rẹ̀ ní Muswell Hill, àríwá London, níbi tí ó gbé títí di ọdún 1990. Ìgbèkùn rẹ̀ kó ipa kan lórí rẹ̀ tí kò rí ìyàwó rẹ̀ àti àwọn ọmọ rẹ̀ mẹ́ta, àmọ́ ìyàwó rẹ̀ Adelaide ṣe àtìlẹyìn ANC nílé nípa gbígba àwọn ọmọ ẹgbẹ́ ANC tí wọ́n dé láti UK . [2]
Ní ọdún 1967, Tambo di olùrólé Ààrẹ ti ANC, lẹ́hìn ikú Olóyè Albert Lutuli . Ó wá láti pa ANC mọ́ kódà lẹ́hìn ìgbá tí ó ti wà ní ìgbèkùn láti South Africa. Nítorí ìmọ̀ọ́se alámọ̀dunjú rẹ̀, ó ní àǹfààní láti ṣe ìfàmọ́ra àwọn tí ó ní ọgbọ́n àtinúdá South Africa tí ó wà ní ìgbèkùn, ọ̀kan nínú wọn ni Thabo Mbeki .[citation needed]</link>[ <span title="This claim needs references to reliable sources. (April 2019)">Ti o nilo itọkasi</span> ]
Ní ọgbọ́n ọjọ́ Oṣù Kejìlá ọdún 1979 ní Lusaka, Zambia, Tambo gẹ́gẹ́ bí Ààrẹ àti Alfred Nzo, nígbà náà Akọ̀wé gbogbogbò ti ANC, pàdé Tim Jenkin, Stephen Lee àti Alex Moumbaris, àwọn ọmọ ẹgbẹ́ ANC àti àwọn tí ó sá lọ kúrò ní ẹ̀wọ̀n ní túbú Phillip Kgosi gẹ́gẹ́ bí àwọn ẹlẹ́wọ̀n olóṣèlú. Wíwá wọn jẹ́ ìkéde ní ìfọwọ́sí nípasẹ̀ ANC (African National Congress) ní ìbẹ̀rẹ̀ Oṣù Kìíní àti pé Tambo ṣe àfihàn wọn ní àpéjọ àpérò kan ní ọjọ́ kejì Oṣù Kìíní ọdún 1980. [3]
Iṣẹ́ Guerrilla
àtúnṣeTambo ni ó jẹ́ ẹni tí ó ṣètò bí ẹ̀ka guerrilla ṣe ń ṣiṣẹ́. Papọ̀ pẹ̀lú àwọn ẹlẹgbẹ́ rẹ̀, láàárín èyí tí Nelson Mandela, Joe Slovo, àti Walter Sisulu, Tambo ṣe olùdarí àti sísọ dẹ̀rọ̀ ọ̀pọ̀lọpọ̀ àwọn ìkọlù sí tako àwùjọ South Africa.[citation needed]</link>Nínú ìfọ̀rọ̀wánilẹ́nuwò kan ní ọdún 1985, Tambo ni wọ́n sọ pé ó sọ pé: “Ní ìgbà tó ti kọjá , a ń sọ pé ANC kì yóò mọ̀ọ́mọ̀ gba ẹ̀mí aláìsẹ̀, ṣùgbọ́n ní báyìí, wíwo ohun tí ń ṣẹlẹ̀ ní South Africa, ó nira láti sọ pé [ ]àwọn ará ìlú kò ní kú." [4]
Ẹgbẹ́ Òtítọ́ àti Ìgbìmọ̀ Ìlàjà lẹ́yìn ẹlẹ́yàmẹ̀yà (TRC) ṣe ìdánimọ̀ Tambo gẹ́gẹ́ bí ènìyàn tí ó ni ìfọwọ́sí ìkẹhìn, láàárín ọdún 1978 àti 1979, fún ogúnjọ́ osù karùn-ún ọdún 1983 jíju àdó olóró sí ilé ìjọsìn àdúgbò, ní èyí tí ó yọrí sí ikú àwọn ènìyàn ọ́kàndínlógún àti àwọn olùfaragbá 197-217 ènìyàn. [5] Ìkọlù náà jẹ́ àkóso nípasẹ̀ ẹ̀ka iṣẹ́ ṣíṣe pàtàkì ti ANC's Umkhonto we Sizwe (MK), tí Abobaker Ismail pàṣẹ rẹ̀. Irú àwọn ẹ̀ka bẹ́ẹ̀ ti ní àṣẹ nípasẹ̀ Tambo gẹ́gẹ́ bí Ààrẹ ANC ní ọdún 1979. Ní àkókò ìkọlù náà, wọ́n jábọ̀ fún Joe Slovo gẹ́gẹ́ bí olórí òṣìṣẹ́.
Ìjábọ́ ANC sọ pé ìdúngbàmù àdó olóró náà jẹ́ ìdáhùn sí ìkọlù ààlà South Africa kan sí Lesotho ní Oṣù Kejìlá ọdún 1982 èyí tí ó pa àwọn alátìlẹyìn ANC méjìlélógójì àti àwọn ará ìlú, àti ìpànìyàn ti Ruth First, ajàfitafita ANC àti ìyàwó Joe Slovo, ní Maputo . Mozambique . Ó sọ pé mọ́kànlá ti àwọn tí ó farapa jẹ́ òṣìṣẹ́ SADF àti pé fún ìdí èyí ibi àfojúsùn ológun. Aṣojú òfin ti díẹ̀ nínú àwọn olùfaragbá náà jiyàn pé nítorí wọ́n jẹ́ òṣìṣẹ́ ìṣàkóso, pẹ̀lú àwọn agbóhùnsókè àti àwọn atẹ̀wé, a kò lè kà wọ́n sí ibi àfojúsùn ologun tí ó tọ́.
Àwọn òṣìṣẹ́ MK mẹ́wàá, pẹ̀lú Ismail, bèèrè fún ìdáríjìn fún èyí àti àwọn ìdúngbàmù àdó olóró mìíràn. Ìbéèrè fún náà di lílòdì sí lórí oríṣiríṣi ìdí, pẹ̀lú pé ó jẹ́ ìkọlù agbésùnmọ̀mí tí kò ní ìbámu sí ìdí ìṣèlú. TRC rí i pé iye àwọn ará ìlú pẹ̀lú àwọn òṣìṣẹ́ ológun tí ó kú kò hànde. Ìṣirò ọlọ́pàá South Africa fihàn pé àwọn ọmọ ẹgbẹ́ méje ti SADF ni ó kú. Ìgbìmọ̀ náà rí i pé ó kéré jù,mẹ́rìnlélọ́ọ̀ọ́gọ́rin àwọn tí ó farapa jẹ́ àwọn ọmọ ẹgbẹ́ SADF tàbí àwọn òṣìṣẹ́. Ìfúnlómìnira di bíbuwọ́lù láti ọwọ́ TRC.
Ní ọdún 1985, ó tún di yíyàn padà gẹ́gẹ́ bí Ààrẹ ANC. </link>Ní Oṣù Kẹwàá ọdún yẹn, Tambo fi ààyè gba ìfọ̀wánilẹ́nuwò pàtàkì kan fún olóòtú ti ìwé ìròyìn Cape Times, Tony Heard, nínú èyí tí ó ṣe àlàyé ipò àti ìran ANC fún ọjọ́ iwájú , ] [ <span title="This claim needs references to reliable sources. (April 2024)">ṣe</span> àìsẹ́yàmẹ́yà, South Africa. Ìfọ̀rọ̀wánilẹ́nuwò náà ṣe pàtàkì fún ìrànlọ́wọ́ láti ṣẹ̀dá àwọn ipò ìṣèlú fún ìjọba South Africa láti bẹ̀rẹ̀ ọ̀rọ̀ ní gbangba pẹ̀lú ANC nítorí náà tí ó mú àwọn ìdúnàdúrà CODESA tí yóò bẹ̀rẹ̀ nígbà tí ó padà sí South Africa.
Padà sí South Africa
àtúnṣeÓ padà sí South Africa ní ọjọ́ kẹtàlá oṣù Kejìlá ọdún 1990 lẹ́yìn ọgbọ́n ọdún ní ìgbèkùn. Ó lè padà sí South Africa nítorí ìfòfin lù ẹgbẹ́ ANC. Nígbà tí ó dé lẹ́yìn àsìkò rẹ̀ ní ìgbèkùn ó gba ọ̀pọ̀lọpọ̀ àtìlẹyìn. Díẹ̀ nínú àwọn àtìlẹyìn náà tilẹ̀ wá láti ọ̀dọ̀ alátakò àtijọ́. Síbẹ̀síbẹ̀, nítorí àrùn rọwọ́rọsẹ̀ ní ọdún 1989, ó nira fún un láti ṣe iṣẹ́ rẹ̀ gẹ́gẹ́ bí Ààrẹ ẹgbẹ́ ANC, nítorí náà ní ọdún 1991,níbi àpéjọ ẹgbẹ́ ANC ti ẹlẹ́ẹ̀kejìdínláàádọ́ta, Nelson Mandela gba ipò gẹ́gẹ́ bí Ààrẹ ẹgbẹ́ ANC. Nígbà tí ó fi ori ipò sílẹ̀ gẹ́gẹ́ bí Ààrẹ, síbẹ̀síbẹ̀, àpéjọpọ̀ náà sẹ̀dá ipò pàtàkì kan fún un gẹ́gẹ́ bí alága àpapọ̀.
Ikú
àtúnṣeLẹ́hìn kí kojú ìṣòro ní èyí tí àrùn rọwọ́rọsẹ̀ tẹ̀lé e,Tambo kú ní Ọjọ́ kẹrìnlélógún Oṣù Kẹrin ọdún 1993, ní ẹni ọdún márùnléláàádọ́rin . Ikú rẹ̀ wáyé ní ọjọ́ kẹrìnlá lẹ́hìn ìpànìyàn Chris Hani àti ọdún kan ṣáájú Ìdìbò gbogbogbò ọdún 1994 nínú èyí tí Nelson Mandela ti di Ààrẹ . Mandela, Thabo Mbeki, Walter Sisulu àti àwọn olóṣèlú olókìkí mìíràn lọ sí ìsìnkú náà. Tambo di sínsin sí Benoni, Gauteng .
Ìgbésí ayé ara ẹni
àtúnṣeTambo jẹ́ ọmọ Anglican olùfọkànsìn.
Ìbásepọ̀ àgbáyé
àtúnṣeÌjà tí ó lágbára tako ẹlẹ́yàmẹ̀yà mú Tambo láti dá àwọn ìbátan káríayé tí ó lágbára sílẹ̀ lẹ́sẹẹsẹ. Ní ọdún 1977, Tambo fọwọ́ sí àdéhùn ìsọ̀kan àkọ́kọ́ láàárín ANC àti agbègbè kan: Ìlú Itálíà ti Reggio Emilia ni ìlú àkọ́kọ́ ní àgbáyé láti fọwọ́ sí irú àdéhùn ìsọ̀kan kan. [6] Èyí ni ìbẹ̀rẹ̀ ti òye tí ó gùn tí ó mú Ítálì láti fi ipa kan sí àwọn iṣẹ́ tí ó dájú láti ṣe àtìlẹyìn tí ó tọ́ ti àwọn èèyàn Gúsù Áfíríkà ìpinnu ti ara ẹni ; ọ̀kan nínú àwọn iṣẹ́ yìí jẹ́ àjọ nínú ọkọ̀ ojú omi ìsọ̀kan. Àkọ́kọ́, tí wọ́n ń pè ní "Amanda", kúrò ní Genova ní ọdún 1980. Tambo fúnra alára rẹ̀ ni ó bi Reggio Emilia léèrè láti yọ́ Isitwalandwe Medals, èyí tí ó tóbi jù ti iyì ANC
Àwọn ọlá
àtúnṣe
Ní ọdún 2004, ó di dídìbò fún gẹ́gẹ́ bí ẹni kọkànlélọ́gvọ̀n ní SABC3 's Great South Africa ,[citation needed]</link> gbígbà kéré sí HF Verwoerd, ṣáájú kí SABC tó pinnu láti fagi lé àwọn ìpele ìparí ti ìdìbò. Ìpinnu láti fagi lé èsì náà jẹ́ àlàyé púpọ̀ nípasẹ̀ òtítọ́ pé púpọ̀ jùlọ àwọn aláwọ̀ dúdú ti South Africa kò kópa nínú ìbò, bí SABC3 se ń pèsè ní pàtàkì jùlọ fún àwọn olùsọ èdè Gẹ̀ẹ́sì.
Ní ìparí ọdún 2005, àwọn olóṣèlú ANC kéde èrò wọn láti sọ Pápá ọkọ̀ òfurufú International ti Johannesburg ní orúkọ rẹ̀. Nígbà náà, Ààrẹ Thabo Mbeki ní àkókò yìí kò fara mọ́ èrò yìí,[citation needed]</link> àti pé ìpàdé ẹ̀yìn ilẹ̀kùn ti ń jíròrò lórí èyí. Àwọn ìbò wà ní ojú rere ti àbá náà ó sì tako Mbeki àti pé àbá náà ti di gbígbà àti pé ayẹyẹ ìyí orúkọ padà wáyé ní ọjọ́ kẹtàdínlọ́gbọ́n Oṣù Kẹwàá Ọdún 2006. Ìjọba tí ó jẹ gàba lórí ANC ti tún sọ orúkọ Pápá ọkọ̀ òfurufú Jan Smuts tẹ́lẹ̀ gẹ́gẹ́ bí Pápá ọkọ̀ òfurufú àgbáyé Johannesburg ní ọdún 1994 lórí àwọn àlàyé pé àwọn pápá ọkọ̀ òfurufú South Africa kò yẹ kí ó jẹ́ orúkọ àwọn èèyàn olóṣèlú.
Ère ti Tambo kan wà ní Ibi Ìdárayá Òpópónà Albert, Muswell Hill, nítòsí ilé London rẹ̀. Ní Oṣù Kejì ọdún 2021, Ìgbìmọ̀ Haringey yí orúkọ ọgbà ìtura náà padà sí Ilẹ̀ Ìdárayá O. R. Tambo . Ní Oṣù Karùn-ún ọdún 2013, ìlú Reggio Emilia ní Ìlú Itálíà ṣe ayẹyẹ Tambo pẹ̀lú ṣísẹ̀dá ọgbà ìtura kan tí a sọ lórúkọ Ààrẹ Ilé ìgbìmọ̀ ti Orílẹ̀ -èdè Áfíríkà .
Ilé rẹ̀ ní 51 Alexandra Park Road, Muswell Hill, London, ni ìjọba South Africa ti rà ní ọdún 2010 gẹ́gẹ́ bí àràbarà ìtàn kan àti pé ó ní òkúta ìrántí kan báyìí. [7] [8]
Ibojì Tambo ni a sọ ní ààyè Àjogúnbá Orílẹ̀ -èdè nígbà tí ó kú ṣùgbọ́n ó pàdánù ipò yìí nígbà tí ìyàwó rẹ̀, Adelaide Tambo, kú tí wọ́n sì sin ín sẹ́gbẹ̀ẹ́ rẹ̀. Síbẹ̀síbẹ̀ wọ́n tún kéde ibojì wọn ní ààyè Àjogúnbá Orílẹ̀-èdè ní Oṣù Kẹwàá Ọdún 2012.
Ilé ìpamọ́ ANC ní Lusaka, Zambia níbi tí Tambo ti lo púpọ̀ nínú àkókò rẹ̀ ní ìgbèkùn nígbà tí kò sí ní Lọ́ńdọ́ọ̀nù di kíkéde gẹ́gẹ́ bí àràbarà àpapọ̀ láti ọwọ́ ìjọba Zambia ní ọdún 2017, ó sì di ṣíṣí fún gbogbo ènìyàn gẹ́gẹ́ bí ilé àjogúnbá Oliver Tambo. Ó di ṣíṣí láti ọwọ́ Ààrẹ South African Jacob Zuma, Ààrẹ Zambian Edgar Lungu àti Ààrẹ Zambia ti tẹ́lẹ̀ Kenneth Kaunda.
Láti parí ayẹyẹ ọgọ́rùn-ún ọdún ti ìbí Tambo, ìrántí kan wáyé ní Regina Mundi Catholic Church ní Moroka, Soweto ní ọjọ́ kẹtàdínlọ́gbọ́n Oṣù Kẹwàá Ọdún 2017. Ìṣẹ̀lẹ̀ kan náà tún sàmì sí ọgọ́rùn-ún ọdún ti rì tí ẹgbẹ́ ọmọ ogun SS <i id="mwxA">Mendi</i> . Aṣojú Lindiwe Mabuza àti Fr Lawrence Mduduzi Ndlovu ni a ṣe ayẹyẹ ìṣẹ̀lẹ̀ náà, papọ̀ pẹ̀lú Thabo Mbeki Foundation àti Oliver àti Adelaide Tambo Foundation. </link>[ <span title="This claim needs references to reliable sources. (March 2021)">Ti o nilo itọkasi</span> ]
- ↑ date ref https://www.sahistory.org.za/people/oliver-tambo
- ↑ Oliver Tambo: the exile, The Independent, 15 October 2007.
- ↑ Empty citation (help)
- ↑ "Guerrilla Group Vows to Step Up Anti-Apartheid Campaign Even if S. African Civilian Toll Rises". Los Angeles Times. 26 June 1985. https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1985-06-26-mn-1050-story.html.
- ↑ "1983: Car bomb in South Africa kills 16". BBC On This Day. http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/may/20/newsid_4326000/4326975.stm.
- ↑ "10 Years of Freedom: South Africa and Italy Co-Celebrate the Victory over Nazi-Fascism and the Victory over Apartheid". http://www.dfa.gov.za/docs/2004/free0428.htm.
- ↑ . 12 March 2010.
- ↑ . 17 October 2007.