Deborah Ajakaiye

Wọ́n bí Deborah Enilo Ajakaiye ní ìpínlẹ̀ Plateau ní apá Àríwá Nàìjíríà ní ọdún 1940 bẹ́ẹ̀ náà ló jẹ́ onímọ̀ nípa físíìsì ilé-ayé.orilẹ̀-èdè Nàìjíríà. Òun ní obìnrin àkọ́kọ́ tó jẹ́ ọ̀jọ́gbọ́ nínú físíìsì ní ilẹ̀ Áfíríkà. Iṣẹ́ rẹ̀ nínú ìmọ̀jẹ́mọ́ físíìsì ilé-àyé tí ran orílẹ̀-èdè yìí lọ́wọ́ nínú ìwàkùsà.

Ìbẹ̀rẹ̀pẹ̀pẹ̀ ilé-àyé àti ẹ̀kọ́.

Òun ló jẹ́ ẹ̀karùn-ún nínú ọmọ kẹfà. Àwọn òbí rẹ̀ gbàgbọ́ nínú fífún ọmọ ní́ ẹ̀kọ́ ìwé, yálà ọkùnrin tàbí obìnrin béè náà ni wọ́n ń pín iṣẹ́ láàárí ọmọkùnri àti ọmọbìnrin. Ní ọdún 962 ó kẹ́kọ̀ọ́ gboyè nínú fisíìsì ní fásítì ìlú Ibadan. Ó tẹ̀síwájú nínú ẹ̀kọ́ rẹ̀ ní University of Birmingham ìlú England. Ni ọdún 1970, ó gba Ph.D nínú ìmọ̀jẹ́mọ físíìsì ilé-ayé láti Ahmadu Bello University ní orílẹ̀-èdè Nàìjíríà. Ìmọ̀ nípa ìṣirò gan-an ni ó wù ú lọ́kan láti ṣe ṣùgbọ́n Ajakaiye sọ́ pé òun kọ́ nípà físíìsì nítorí pé yóò ran orílè-èdè òun lọ́wọ́.

Ajakaiye lọ sí àpẹ́rò àwọn obìnrin tó jẹ́ onímọ̀-ẹ̀rọ àti onímọ̀ sáyẹ́nsì International Conference of Women Engineers and Scientists tó wáyé ní Cambridge ní ọdún1967. Wọ́n ṣe àtẹ̀jáde awòrán rẹ̀ ní àpérò náà pẹ̀lú àwọn onímọ̀ físíìsì orílẹ̀-èdè Ebun Adegbohungbe, nínú àbájáde The Woman Engineer lórí àpérò náà ní oṣù kéje, ọdún 1967.

Iṣẹ́

Ajakaiye jẹ́ obìnrin ọ̀jọ̀gbọ́n àkọ́kọ́ nínú ìmọ̀ físíìsì ní ilẹ̀ Áfíríkà ní ọdún 1980. Ó tí ṣiṣẹ́ gẹ́gẹ́ bí olùkọ́ ní fásitì Ahmadu Bello àtiUniversity of Jos, òun ní olórí ẹ̀ka ìmọ̀ sáyẹ́nsì ìṣẹ̀dá ní báyìí. Iṣérẹ̀ pẹ̀lú ìlò-ohun-ìfojúrí-ṣe-físíìsì nih wọ́n lò láti ṣe àwárí àwọn ohun àlùmọ́nì àti omi-ilẹ̀ ní Nàìjíríà. Ó ṣe máàpù òǹfà tí Nàìjíríà pẹ̀lú àwọn akẹ́kọ̀ọ́bìnrin rẹ̀. Lẹ́yìn ìfẹ̀yìntì, ó fi àkókò rẹ̀ sẹ Nigeria-based charity, CCWA, èyí tó dásilẹ̀ ní ọdún 1991.

Àwọn ìtọ́kasí

Oakes, Elizabeth H. (2002). International encyclopedia of women scientists. New York, NY: Facts on File. ISBN 0-8160-4381-7. https://archive.org/details/internationalenc00oake.