Wikipedia

Ijó awọn ará Áfríkà

Ijó Áfíríkà tọ́ka sí oríṣiríṣi ọ̀nà ijó awọn ìsàlẹ̀ Sàhárà Áfíríkà . Awọn ijó wọnyi ni asopọ ni pẹkipẹki pẹlu awọn ilu ti aṣa ati awọn aṣa orin ti agbegbe naa. Orin ati ijó jẹ apakan pataki ti ọpọlọpọ awọn awujọ ibile Afirika. Awọn orin ati awọn ijó jẹ́ ọ̀nà ikọni ati igbega awọn iye awujọ, ayẹyẹ awọn iṣẹlẹ pataki ati awọn iṣẹlẹ pataki ti igbesi aye, ṣiṣe itan-ọrọ ẹnu ati awọn iwe kika miiran, ati awọn iriri ti ẹ̀mí. [1] Ijo Áfíríkà jẹ ṣiṣe akojọpọ ti a ṣe ni awọn ẹgbẹ nla, pẹlu ibaraenisepo pataki laarin awọn onijo ati awọn oluwòran ni ọpọlọpọ awọn aṣa. [2]

Awọn ọmọ ẹgbẹ lati Kankouran West African Dance Company lakoko ayẹyẹ kan ni Ọgbà Rose, Ile funfun (White House), ni ọdun 2007

Awọn àbùdá

àtúnṣe
 
Onijo obinrin ni ibi ayẹyẹ kan ni Canjambari, Guinea-Bissau, 1974

Ijó ìbílẹ̀ ní Áfíríkà máa ń wáyé lápapọ̀, tí ń sọ àwọn ìlànà àti ìfẹ́ inú àdúgbò ju ti ẹnì kọ̀ọ̀kan tàbí àwọn tọkọtaya lọ. Bó tilẹ jẹ pé ijó le han lẹẹkọkan, ti won ti wa ni maa n kọ́ ti o si bárámu nígbà ti wọ́n bá n jó. Imudara ti wa ni opin bi o ṣe fi idojukọ si ẹni kọọkan lori ẹgbẹ naa. Awọn asọye ti ita ni kutukutu ṣe akiyesi isansa ti iru ijó tọkọtaya ti o gbajumọ ni Yuroopu ati Ariwa Amẹ́ríkà: iru ijó bẹẹ ni a ro pe o jẹ aláimọ tabi adun ti ko dara ni ọpọlọpọ awọn awujọ ibile Afirika. [3] [1] Laarin awọn Yoruba, fun apẹẹrẹ kan pato, fifi ọwọ́ kan ra nigba ijó ṣọwọn ayafi ni awọn ipo pataki. [4] Orile-ede Afirika kan ṣoṣo ti awọn ijó ibile kan pẹlu awọn alabaṣiṣẹpọ ni Ilu Kamẹrúùn.

Awọn ijó ni a maa n ya sọtọ nipasẹ akọ ati abo, nibiti awọn ipa akọ-abo ninu awọn ọmọde ati awọn ẹya agbegbe miiran gẹgẹbi ibatan, ọjọ ori, ati ipo iṣelu ni igbagbogbo ni imudara. [5] Ọpọlọpọ awọn ijó ni o pin nipasẹ akọ-abo, nitori abajade ti awọn ajọṣepọ pẹlu iṣẹ-ṣiṣe ti o pin si abo, bakanna pẹlu awọn igbagbọ aṣa nipa awọn ipa ti akọ ati awọn ikosile abo. [6] Awọn ijó ṣe ayẹyẹ ayé láti ìgbà èwe sí àgbà tàbí ìjọ́sìn ẹmí. [7] Lara awọn eniyan Lunda ti Zambia, fun apẹẹrẹ, awọn ọmọbirin kekere wa ni ipamọ fun awọn osu lati kọ́ ijó fun ìgbà tí won ba dàgbà to se ìrúbo ọjọ́ orí àgbà. [5]

Ní àwọn àwùjọ ìbílẹ̀ Áfíríkà, àwọn ọmọdé bẹ̀rẹ̀ sí kọ́ orin ìbílẹ̀ wọn, ìlù àti ijó láti ìgbà ìbí wọn, bẹ̀rẹ̀ pẹ̀lú àwọn orin ìlù tí àwọn ìyá wọn kọ. [8] Nígbà ti a gbe wọn ni ẹ̀yìn iya wọn lakoko iṣẹ ojoojumọ ati awọn iṣẹlẹ awujọ, wọn faràhàn si orin ti awọn iya wọn kọ tabi tẹtisi. Thomas Edward Bodwich, oluwoye ti Europe ni kutukutu, ṣe akiyesi pe "awọn ọmọde yoo gbe ori ati awọn ẹsẹ wọn, lakoko ti o wa ni ẹ̀yìn iya wọn, ni iṣọkan gangan pẹlu orin ti o nṣíre." Ọpọlọpọ awọn ere ti awọn ọmọde ti ile Afirika, paapaa ni iwọ-oorun ati aringbungbun Afirika, pẹlu awọn eroja ti o ṣe igbelaruge agbara ọmọde lati ni oye awọn ohùn. [8] Nigbati awọn ọmọde ba ti dagba to lati gbiyanju igbiyanju ijó, wọn ṣe afarawe awọn onijo ti o ti ṣe aṣeyọri titi ti wọn yoo fi le jó awọn ijó ni pato. Wọn gba wọn laaye lati mu dara nikan nigbati wọn ba ti ni oye ọ̀nà. [9]

Idaraya orin fun awọn ijó Afirika yatọ pupọ. Ọ̀pọ̀ àwọn ijó máa ń lo ohùn ènìyàn ní ọ̀nà orin kíkọ, kígbe, àsọjáde, ìkùnsínú, ọ̀rọ̀ kẹ́lẹ́kẹ́lẹ́, àti àwọn ìró ohùn mìíràn. [10] Ọpọlọpọ awọn ẹgbẹ má n lo ilu. Ni agbegbe Afirika kan, wiwa papọ ni idahun si lilu ilu jẹ aye lati fun ara wa ni oye ti ohun-ini ati ti iṣọkan, akoko lati sopọ pẹlu ara wọn ati jẹ apakan lati ni apapọ ti igbesi aye ninu eyiti ọdọ ati agba, ọlọrọ ati talaka, ọkunrin ati obinrin ni gbogbo wọn pe lati ṣe alabapin si awujọ. [11] Ní ọwọ́ kejì ẹ̀wẹ̀, àwọn ẹgbẹ́ arìnrìn-àjò bíi Maasai kìí lo ìlù ìbílẹ̀. [11]

Ọpọlọpọ awọn ijó Afirika jẹ òhùn-ọ̀lọ́ọ́pọ̀, iyẹn ni pé, wọn n lo awọn oríṣi ohùn meji tabi diẹ ẹ sii ni akoko kanna. Awọn onijo le mu awọn agbeka ti awọn oriṣiriṣi awọn ẹya ara ṣiṣẹpọ si oriṣiriṣi awọn ohun, tabi yiyi omiran laarin awọn ohun orin. [2] Awọn onijo ni orilẹ-ede Naijiria, fun apẹẹrẹ, nigbagbogbo n ṣajọpọ o kere ju awọn rhythmu meji tabi mẹta ti wọn ba ni

i. Eyikeyi diẹ sii ju iyẹn jẹ iṣẹ ti o ṣọwọn. [1] Wọn tun le ṣafikun awọn paati rhythmic laisi awọn ti o wa ninu orin naa. Awọn agbeka eka pupọ ṣee ṣe botilẹjẹpe ara ko lọ nipasẹ aaye.

Òpìtàn ijó Jacqui Malone ṣapejuwe bi awọn ẹgbẹ oriṣiriṣi ṣe nlo awọn ẹya ara ni awọn ọna ọtọtọ: " Anlo-Ewe ati Lobi ti Ghana n tẹnuba ara oke, nigba ti Kalabari ti Nigeria n funni ni asẹnti si ibadi. Awọn Akan ti Ghana lo ẹsẹ ati ọwọ ni awọn ọna pato. Awọn agbeka itusilẹ ti o lagbara ti pelvis ati torso oke ṣe afihan jijo ati akọ ati abo ni Agbor ." [12]

Awọn ijó olokiki

àtúnṣe

Pàtó nínú awọn ijó Áfíríkà , pin nipasẹ agbegbe, àwọ́n na ni:

Ila-oorun Afirika

àtúnṣe
 
Ijó Ibile Maasai
  • Adumu : ijó Maasai kan ti o n fo ni akoko ayẹyẹ ọjọ-ori awọn jagunjagun. Ìyípo yo waye akoso nipasẹ awọn jagunjagun ti ọkan tabi meji ni akoko kan yoo wọ aarin lati bẹrẹ sí fo. Àwọn ọmọ ẹgbẹ́ náà lè gbé ìró ohùn wọn sókè tí ó dá lórí gíga tí wọ́n ń fo.

Gusu Afirika

àtúnṣe
  • Indlamu : ijó laini jíjan-sẹ̀-mọ́lẹ̀ ti awọn ọdọ ti o wa lati awọn eniyan Nguni ti Gusu Afirika, pẹlu ọpọlọpọ awọn iyatọ ti o da lori ẹya naa. [13]
  • Jerusarema : ijó kan ti orisun Zimbabwe, ti a ṣe afihan nipasẹ ìyára, awọn gbigbe ti o lagbara ati awọn ẹdọforo ti a ṣe lati ipo ti o tẹ. [14]
  • Mohobelo : "ijó gigun" ti Sotho ti Gusu Afirika tun ṣe afihan fifo, fifun, sisun, ati awọn agbeka ti o wa ni isunmọ si ilẹ̀. [15]
  • Mokhibo : "ijó ejika" tun jẹ pataki ti a rii ni apa gusu ti Afirika, pataki ni Lesotho . Awọn obirin mi won ma n se. Ijo naa ni awọn agbeka iṣẹ ọna ati rídímù ti awọn ejika.
  • Muchongoyo : ijó Zimbabwe kan ti awọn ọkunrin ṣe, pẹlu ikopa lati ọdọ awọn obirin ni irisi orin ati ṣiṣere ti awọn ohun elo bi jijó lẹ́gbẹ̀gbẹ́. Awọn obinrin ma ṣe ila kan ati jo ni ayika awọn ọkunrin. Muchongoyo jẹ ijó ti ẹ̀mí ti a ṣe lati ṣe ayẹyẹ awọn iṣẹlẹ pataki ati so awọn olukopa si Ọlọhun. [16]
  • Umteyo : ijó Xhosa kan ti awọn ọdọ nṣe, ninu eyiti gbogbo oju-ẹsẹ̀ ti yọ ni kiakia. Ijó Xhensa jẹ́ ọ̀nà kan náà tí àwọn àgbà ọkùnrin máa ń ṣe, tí wọ́n sì ń pàtẹ́wọ́, orin kíkọ, àti ariwo. [17]
  • Ukusina : ijó awọn obinrin Zulu kan ti wọn ṣe ni South Africa lakoko Umemulo, ayẹyẹ ọjọ ori ti awọn obinrin.

Ìwọ̀-Òòrùn Afirika

àtúnṣe
 
Onijo ní Akwa Ibom, Nigeria
  • Agahu : ijó yipo ti a ṣẹda ṣaaju Ogun Agbaye II nipasẹ awọn agbọrọsọ Egun ni Benin ti n sọ awọn eniyan Ketonu, o ṣee ṣe bi iyipada ti aṣa ijó ti a npe ni "gome". [18] [19]
  • Agbekor : ijó jagunjagun ti o pilẹṣẹ lati ọdọ awọn eniyan Fon ati Ewe ti Iwọ-oorun Afirika . Ijo yii ni a ṣe pẹlu awọn ẹṣin ẹṣin, ati awọn agbeka ṣe afiwe awọn ilana oju-ogun bii lilu pẹlu opin ẹṣin ẹṣin. [20]
  • Assiko : ijó alabaṣepọ kan ti o bẹrẹ lati ọdọ awọn eniyan Bassa ti Cameroon .
  • Kpanlogo : ijó Ghana kan ti o bẹrẹ lati ọdọ awọn eniyan Ga ni awọn ọdun 1940, Kpanlogo jẹ fọọmu ijó giga ti o nṣàn ọfẹ ti a ṣe si awọn ilu ti o dabi conga.
  • Kakilambe : ijó irubo ti Iwọ-oorun Afirika kan ti ipilẹṣẹ agbegbe ti ko ni idaniloju lilo awọn okun ati eeyan aarin kan ninu iboju-boju. [21]
  • Moribayassa : ijó àdáse kan lati ọdọ awọn eniyan Malinke ti Guinea, ti o obinrin kan ma n se lati ṣe ayẹyẹ bibori inira pataki. Onijo, ti o wọ aṣọ atijọ, jó ni ayika abule nigba ti orin, atẹle nipa awọn akọrin ati awọn obinrin miiran. O pari nipa iyipada sinu aṣọ tuntun kan ati isinku awọn aṣọ atijọ rẹ ni aaye pataki kan. [21]
  • Agbadza: atilẹba rídímù and danse of ila-oorun . Benin, Togo ati Ghana ma n lo orin yii daadaa.
  • Yankadi : ti ipilẹṣẹ wa lati ọ̀dọ awọn eniyan Mandinka ti Iwọ-oorun Afirika, ijó ẹgbẹ ti o lọra tí awọn ọkunrin ati awọn obinrin, ati pe o maa n tẹle nipasẹ ijó Macru yiyara. [22] [23]

Wo eleyi na

àtúnṣe

Awọn itọkasi

àtúnṣe
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 Malone 1996.
  2. ↑ 2.0 2.1 Welsh-Asante 2009.
  3. ↑ Julie Malnig (ed.
  4. ↑ Omofolabo S. Ajayi, Yoruba Dance – The Semiotics of Movement and Body Attitude in a Nigerian Culture, Africa World Press, 1998, p. 34. ISBN 0-86543-563-4
  5. ↑ 5.0 5.1 Henry Louis Gates, Anthony Appiah (eds), Africana: The Encyclopedia of the African and African American Experience, Basic Civitas Books, 1999, p. 556. ISBN 0465000711
  6. ↑ Welsh-Asante 2009, pp. 16, 23, 33–34.
  7. ↑ Welsh-Asante 2009, pp. 19, 21.
  8. ↑ 8.0 8.1 Malone 1996, p. 21.
  9. ↑ Welsh-Asante 2000, p. 60.
  10. ↑ Malone 1996, p. 17.
  11. ↑ 11.0 11.1 Sebastian Bakare, The Drumbeat of Life, Geneva, Switzerland: WCC Publications, 1997.
  12. ↑ Malone 1996, p. 13.
  13. ↑ Tracey 1952, p. 4.
  14. ↑ Welsh-Asante 2000.
  15. ↑ Tracey 1952, p. 11.
  16. ↑ Welsh-Asante 2000, p. 74.
  17. ↑ Tracey 1952.
  18. ↑ Collins, John (1996) (in en). Highlife Time. Anansesem Publications. https://books.google.com/books?id=GpWfAAAAMAAJ&q=agahu+dance. 
  19. ↑ Snodgrass, Mary Ellen (August 8, 2016) (in en). The Encyclopedia of World Folk Dance. Rowman & Littlefield. https://books.google.com/books?id=DMGpDAAAQBAJ&dq=agahu+dance&pg=PA300. 
  20. ↑ Kennedy, Scott (1973) (in en). In Search of African Theatre. Scribner. https://books.google.com/books?id=2F04AAAAIAAJ&q=Agbekor. 
  21. ↑ 21.0 21.1 Keïta 1999.
  22. ↑ Abiola, Ofosuwa M. (November 16, 2018) (in en). History Dances: Chronicling the History of Traditional Mandinka Dance. Routledge. https://books.google.com/books?id=GDZ7DwAAQBAJ&dq=Yankadi&pg=PT107. 
  23. ↑ Doumbia, Adama (2004) (in en). The Way of the Elders: West African Spirituality & Tradition. Llewellyn Worldwide. https://books.google.com/books?id=J3VpS17GmEwC&dq=Yankadi&pg=PA106. 
Jẹ́ kíkójáde láti "https://yo.wikipedia.org/w/index.php?title=Ijó_awọn_ará_Áfríkà&oldid=570313"